Abstract:
از جمله مباحث علم اصول بحث نواهی است. یکی از آن مسائلی که در بحث نـواهی مطرح میشود، ((مره و تکرار)) است، مراد از مره و تکرار آن است که برای صـدق تـرک ٧ چیزی که از آن نهی شده، یک مرتبه انجام ندادن کافی است، یا این که باید همـۀ افـراد طبیعت آن شیء ترک شود تا ترک منهی عنه صدق کند. حال سوالی که پیش مـیآیـد این است که از نهی شارع کدام یک از مره یا تکرار برداشت میشود؟ این مقاله به روش توصیفی، دلالت صیغه نهی بر مـره یـا تکـرار را از نگـاه دو تـن از بزرگان علم اصول فقه، مرحوم آخوند خراسانی و مرحوم سید ابوالقاسـم خـویی بررسـی میکند، و در انتها نظرات استاد گرانقدر حاج شیخ محمد فاضل استرابادی (اسـتاد درس خارج مدرسه علمیه فیضیه مازندران) به مباحث مطرح شده، میافزاید.
Machine summary:
حال سؤالي که پيش مـيآيـد اين است که از نهي شارع کدام يک از مره يا تکرار برداشت ميشود؟ اين مقاله به روش توصيفي، دلالت صيغه نهي بر مـره يـا تکـرار را از نگـاه دو تـن از بزرگان علم اصول فقه ، مرحوم آخوند خراساني و مرحوم سيد ابوالقاسـم خـويي بررسـي ميکند، و در انتها نظرات استاد گرانقدر حاج شيخ محمد فاضل استرابادي (اسـتاد درس خارج مدرسه علميه فيضيه مازندران ) به مباحث مطرح شده ، ميافزايد.
علماي اصول اختلاف نظر دارند در اين که آيا صيغه نهي بر مرّه دلالـت دارد يـا بـر تکرار؟ يعني اگر شارع از فعلي نهي کرد، وظيفه عبد چيست ؟ آيا بايد هميشه و تا زمـاني که خطاب شارع شاملش ميشود، منهي عنه در افعال او ديده نشود کـه از آن تعبيـر بـه ترک همۀ افراد طبيعت ميشود، و يا اين که اگر يک بار هم انجام نـداد، دسـتور شـارع را اجرا کرده ، مطابق با خواستۀ شارع رفتار کرده است .
(آخوند خراساني، ١٤٣٠، ج ٢، ص ٥) مرحوم خويي، همين نظر را دارد ولي به مصلحت و مفسده توجّـه دارد و ميگويـد: اگر زماني مولا از طبيعتي نهي کرد و قرينه اي مبني بر اين که مفسـده موجـود در نهـي قائم به صرف وجود منهي عنه در خارج است نصب نکرد ، يعني اگر ايـن فعـل در خـارج موجود شد مفسده تحقق پيدا ميکند و سـاقط ميشـود و در دفعـات بعـدي مفسـده اي نيست و يا اين که آن مفسده قائم به همۀ افراد طبيعت اسـت .
ولي هيچ گونه دلالت لفظي از ناحيه ماده و صيغه نهـي بـر فعـل مکلـف از حيـث يک بار ترک فعل يا ترک همه افراد طبيعت وجود ندارد که از آن به مره و تکرار ياد شده است .