Abstract:
انسان و مسائل مربوط به آن همواره معرکه آرای متفکران بوده است. تعریف انسان یکی از مسائلی است که اندیشمندان مختلف به فراخور اندیشه و فهم خود، بدان پرداخته‌اند. این نوشتار به روش تحلیلی ـ توصیفی کنکاشی است درباره تعریف انسان در ساختار انسان‌شناسی عرفانی از نگاه دو اندیشمند بزرگ و تاثیرگذار جهان اسلام و مسیحیت؛ یعنی ابن‌عربی و آگوستین. تعریف این دو اندیشمند از انسان، بسیار ویژه و متفاوت است. ابن‌عربی تعریف افلاطون از انسان را نادرست می‌داند. تعریف او از انسان بر پایه اندیشه «خدا» و «شناخت حق‌تعالی» استوار است. آگوستین چند تعریف از انسان ارائه می‌کند که در یکی از آنها با تعریف افلاطون هماهنگ است؛ اما تعریف دیگر او نیز ناظر به اندیشه خداست که در اینجا به گونه‌ای با ابن‌عربی هماهنگ است. بااین‌حال تعریف این دو از انسان، در ساختار انسان‌شناختی عرفانی خاص خود، تفاوت‌های بنیادینی با یکدیگر دارند.
Machine summary:
ایشان میگوید این حقیقت واحد و یگانه ، در «انسانِ کامل » تحقـق مـییابـد؛ ازایـن رو، مـیگویـد اطـلاق نـام «انسان » بر سایر افراد بشر، به سبب شباهت انسان کامل و سایر افـراد بشـر در شـکل (همـان ، ص ٣٩٦) و صـفت آنهاست ؛ بنابراین وی واژه «انسان » را در سه مرتبه وجودی متفاوت به کار میبرد که عبارت اند از: مرتبـه انسـانی (یـا انسان کامل )، مرتبه عالم (یا انسانِ کبیر)، و مرتبه قرآن (یا انسانِ کلی): «ما فی الوجود إلا ثلاثۀًأناساً الإنسـان الأول الکل الأقدم والإنسان العالم والإنسان الآدمی» (ابن عربـی، بـیتـا، ج ٣، ص ٢٣١).
البته همان طور که پیش تر گفته شد، خـدای سبحان این ظرفیت را در نوع انسان قرار داده است ؛ اما کامل تـرین درجـات آن را در انسـان کامـل قـرار داده اسـت (ابن عربی، بیتا، ج ١، ص ١٥٣).
«انسان خدا» که همزمان کـه انسـان اسـت ، خدا نیز هست و او تنها عیسی (علیه السلام) است .
تفاوت دیدگاه ابن عربی و آگوستین درباره آفرینش انسان بر صورت خدا نیز در ایـن اسـت کـه ابـن عربـی معتقد است تنها انسان کامل بر صورت خداست ؛ چراکه تنها اوست که جـامع حقـایق حقـی و کـونی اسـت و ازاین جهت انسان کامل راز خداست ، بااین حال خدا نیست ؛ اما آگوستین معتقد است تمام انسان هـا بـر صـورت خدا آفریده شده اند؛ زیرا خدا قوه عقلانی (نفس ) را در وجود انسان تعبیه کرده است که از این طریق و تنها بـا کمک فیض که ایمان به عیسی (علیه السلام) است ، با خدا متحد شود و تبدیل بـه موجـودی الـوهی مـیگـردد.
Jaspers, Karl, 1962, Plato and Augustine From The Great Philosophers, edited by Hannah Arendt, Translated by Ralph Manheim, New York, A Harvest Book, A.
(
, 
, 
)
