Abstract:
از آموزه های مهمّ مکتب شیعه، تاکید بر تولی و تبرّی است که نشان شیعۀ واقعی است. در این میان،«اهل بیت (علیهم السلام)» به صورت شاخص و معیار مطرح است. نمی شود کسی مدّعی دوستی خدا باشد، ولی با محبوب های خدایی یعنی عترت پیامبر، رابطه ی مودّت و مهرورزی نداشته باشد. نمی شود کسی ادعای حبّ خدا داشته باشد، ولی از
دشمنان خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت (علیهم السلام) بیزار نباشد. هدف اصلی این نوشتار، تبیین خاستگاه
عقلی مساله تولی و تبری در آراء متکلمان شیعه می باشد. مباحث مختلف این نوشتار شامل: تولی و تبری از دیدگاه
متکلمان شیعه امامیه، قاعده حسن و قبح و تولی و تبری در آراء متکلمان شیعه امامیه، قاعده حکمت و تولی و تبری و
قاعده لطف و تولی و تبری در آراء متکلمان شیعه امامیه می باشد که در این نوشتار، با استناد به آیات قرآن کریم و
روایات معصومین (علیهم السلام) و آراء متکلمین شیعه به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرارگرفته است. حاصل –
نوشتار این است که دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا (ولایت و برائت) از ارکان مکتب و از فروع دین
است نشانه ی خدا دوستی هم، دوست داشتن دوستان خداست و برائت و بیزاری از دشمنان خدا خواهد بود
Machine summary:
اینکه چیزی نقص و کمال برای آدمی محسوب شود یا ملایم و منافر با طبع او باشد و یا مصلحت و مفسده او را شامل شود، اموری نیستند که در دایره بحث و گفت وگوی میان متکلمان اسلامی واقع شوند؛ بنابراین، سؤالات اصلی در بحث میان متکلمان، آن است که آیا عقل می تواند به صورت مستقل (و بدون نیاز به شرع) و با ملاحظه عناوین افعال (و بدون در نظر گرفتن عناوین شرعی «مأمور به» و «منهیٌ عنه» بودن آن ها) در مورد حسن یا قبیح بودن آن ها نظر بدهد و فاعل آن ها را مستحق مدح و ذم و پاداش و کیفر بداند؟ آیا حکم عقل به حسن و قبح (در صورت پذیرش حکمش) فقط به انسان ها و افعالشان اختصاص دارد، یا شامل افعال الهی نیز می شود؛ بدین معنا که حسن یا قبح عقلی یک فعل، باعث شود بگوییم خداوند فعل حسن را (در صورت وجود شرایط و مصلحت) انجام خواهد داد و از فعل قبیح، پاک و منزه است؟ در پاسخ به سؤالات فوق، عموم متکلمان عدلیه، با جواب مثبت به سؤالات، حسن و قبح عقلی را پذیرفته اند و در مقابل، بیشتر علمای اهل سنت، حسن و قبح عقلی را رد کرده اند 2 .