Abstract:
هدف: مرور و نقد تاریخی سیر پژوهش کیفی در علم اطلاعات و دانششناسی.
روش/ رویکرد پژوهش: با مرور متون پیشین، نقدی تاریخی بر روند پژوهش کیفی در علم اطلاعات و دانششناسی انجام شد.
یافتهها: چندین دهه است که در علم اطلاعات و دانششناسی بر فنون کمّی در نقش بهترین و گاه تنها فن مناسب برای پژوهش تأکید شده است. مرور تاریخی روند پژوهش کیفی در این رشته نیز حاکی از ضعف پژوهش کیفی بوده است و نشان میدهد رویکرد اثباتگرایی همچنان در پژوهشهای علم اطلاعات و دانششناسی یکّهتازی میکند. از این رو، تأکید بر ابزار و غفلت از نظریهسازی در این رشته آشکار است.
نتیجهگیری: جا دارد در بیان مسائل پژوهشی علم اطلاعات و دانششناسی به موضوعاتی توجه شود که به بسط ابعاد نظری رشته کمک میکنند.
Purpose: Historically reviewing and criticizing the trend of qualitative research in the field of knowledge and information science (KIS). Methodology: Literature review. Results: Quantitative research techniques have been focused for many decades as the best and sometimes the only appropriate methodology in KIS. The historical review of the field shows the weakness of qualitative research approaches and reveals that positivistic approach is still at work. Therefore, focus on instrumentation and ignorance of theory-building is seen in the field. Conclusion: It is suggested that subjects that help in expansion of theory-building are considered when stating research problems.
Machine summary:
پژوهش کیفی در علوم اجتماعی و انسانی در سه دهه آخر قرن بیستم کاربرد روزافزونی در حوزههای مختلف تخصصی و دانشگاهی پیدا کرده است این نوع پژوهش اتکا به روشهای کمی را برای فهم پدیدههای انسانی ناکافی میداند و به ویژگیهای ذهن ناظر بر رفتار انسانها اهمیت اساسی میدهد هالیدی، به نقل از شکاری و حسین پور، ۱۳۹۰) پژوهش کیفی حوزه ای از پژوهش در نوع خود بوده و طیفی از واژه ها مفاهیم و مفروضات پیچیده و مرتبط با هم آن را در بر گرفته است دنزین و لینکلن پژوهش کیفی را حوزه ای میان رشته ای فرارشته ای و [احیاناً] ضد رشته ای تعریف میکنند که علوم انسانی ،اجتماعی و طبیعی را به هم پیوند میزند از نظر آنان پژوهش کیفی در آن واحد مروری تاریخی بر پژوهش کیفی در علم اطلاعات و دانش شناسی 1.
بدیهی است چنین موضوعاتی فقط می تواند در قالبی منسجم و یکپارچه به همراه بستر طبیعی خود به درستی تبیین شود؛ در غیر این صورت چهرهای نارسا از آنها نشان داده میشود از این رو، تحلیل محتوای مقالات ارائه شده در همایشهایی که طی سالهای ۱۹۹٦ تا ۲۰۰۸ برگزار شد نشان داد که استفاده از روشهای کیفی در حوزه رفتار اطلاعاتی در این سالها افزایش یافته است (واکاری، ۲ ۲۰۰۸) با توجه به اهمیت رویکرد کیفی در پژوهشهای مربوط به علم اطلاعات و دانش شناسی مقاله حاضر بر آن شد تا تاریخچه رواج و بسط پژوهش کیفی را در این حوزه با نگاهی انتقادی از نظر بگذراند.