Abstract:
اهداف: امروزه مراقبتهای روانشناختی از سالمندان به دلیل قرار داشتن در معرض تهدیدات بالقوه ناشی از بالارفتن سن، احساس تنهایی، کاهش تدریجی فعالیتهای جسمی و افزایش شیوع بیماریهای مزمن، انزوای اجتماعی و ناتوانیهای جسمی و ذهنی، مورد توجه فزایندهای قرار گرفته است. رویکرد جدید روانشناسی مثبت به سلامت روانی تلاش دارد تا از طریق شناسایی و پرورش تواناییها و شایستگیهای روانی به ارتقاء بهداشت روانی افراد کمک کند. پژوهش حاضر در زمستان ۱۳۹۵ با هدف پیشبینی بهزیستی روانشناختی سالمندان بر اساس مولفههای روانشناسی مثبت شامل معنویت، قدردانی از خدا و حمایت اجتماعی ادراک شده انجام گرفت.
مواد و روش: روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بود. در این پژوهش ۲۱۱ سالمند در دامنه سنی ۶۰ تا ۷۵ سال شامل ۱۰۹ مرد (۵۱/۶) و ۱۰۲ زن (۴۸/۴) غیر مقیم خانه سالمندان در شهرستان کاشان به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند و به سوالات دموگرافیک (سن، جنس، تحصیلات، وضیت تاهل و وضعیت اقتصادی) و مقیاسهای سلامت معنوی پالوتزین و الیسون، قدردانی از خدا امونس و همکاران، حمایت اجتماعی ادارک شده زیمت و همکاران و بهزیستی روانشناختی ریف پاسخ دادند. دادهها در دو سطح توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی از طریق آزمون ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام با استفاده از نرم افزار spss-۲۲ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافتهها: میانگین و انحراف استاندارد بهزیستی روانشناختی (۱۰/۶۸ ± ۷۷/۱)، معنویت (۱۵/۳۶ ± ۹۰/۲۲)، قدردانی از خدا (۲/۴۱ ± ۱۴/۰۹)، حمایت اجتماعی خانواده (۴/۲ ± ۲۱/۶)، حمایت اجتماعی دوستان (۵/۸ ± ۱۶/۵)، حمایت اجتماعی افراد مهم (۵± ۲۰/۲۳) بود. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که به ترتیب، معنویت (۰/۰۰۱=P، ۶۲/۰۲= (۲۰۹و ۱) F، ۰/۲۲= ∆R۲و ۰/۴۷=β)، حمایت اجتماعی خانواده (۰/۰۰۱=P، ۰۶/۱۱= (۲۰۸و۱) F، ۰/۰۳۹=∆R۲ و ۰/۲۱=β)، قدردانی از خدا (۰/۰۰۱=P، ۴/۸۰= (۲۰۷ و ۱) F، ۰/۰۱۷=∆R۲ و ۰/۱۶=β) در طی سه گام توانستند ۲۷ درصد از واریانس بهزیستی روانشناختی سالمندان را به طور معناداری تبیین کنند.
نتیجهگیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد افزایش معنویت، قدردانی از خدا و حمایت اجتماعی ادراک شده به ویژه از جانب خانواده موجب افزایش بهزیستی روانشناختی در سالمندان میشود. از این رو، تقویت و توجه به نیازهای معنوی و حمایت اجتماعی ادراک شده سالمندان در سیاستگذاری و برنامه ریزی مراقبتهای بهداشتی برای آنان میتواند به افزایش بهزیستی روانشناختی در سالمندان کمک نماید.
Objectives: Today, psychological care for the elderly has received increasing attention due to potential threats posed by aging, loneliness, gradual decline in physical activity, increase of chronic diseases, social isolation, and physical and mental disabilities. The positive psychology approach to mental health seeks to promote the mental health of people by identifying and developing mental abilities and competences. The present study aimed to predict psychological well-being of the elderly based on the components of positive psychology including spirituality, gratitude to God, and perceived social support.
Methods & Materials: This is a descriptive correlational study conducted on 211 elderly people aged 60-70 years (109 males and 102 females) who were selected randomly. Data collection tools were a demographic form (surveying age, gender, education, marital status, and socioeconomic status), and Paloutzian and Ellisons’ Spirituality Well-Being Scale, short form of Ryff’s Psychological Wellbeing Scale, Emmons and Crumpler’s Gratitude to God Questionnaire, and Zimet’s Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Collected data were analyzed in SPSS software V. 22 by using descriptive (Mean and Standard Deviation), Pearson correlation test, and stepwise regression analysis.
Results: Mean and Standard Deviation of different study variables were reported as follows: Psychological well-being =7.1±10.68; Spirituality =90.22±15.36; Gratitude to God =14.09±2.41; Social support from family members =21.6±4.2; Social support from friends =16.5±5.8; and Social support from significant others =20.23±5. The results of stepwise regression analysis indicated that spirituality (F1,209=62.02, P=0.001), social support from family members (F1,208=11.06, P=0.001), and gratitude to God (F1,207=4.80, P=0.001) could significantly explain 27% of the psychological well-being variance in the elderly.
Conclusion: Increased spirituality, gratitude to God, and perceived social support especially from family members can improve psychological well-being of the elderly. Hence, Strengthening and paying special attention to their spiritual needs and perceived social support as well as planning health care for them can help increase their psychological well-being.