Abstract:
زمینه و هدف: کشور روسیه در جریان برخوردهای تاریخی و فرهنگی خود با ایران توانست با خلق و صدور مکتب رئالیسم سوسیالیستی تاثیر شگرف و بایسته ای بر سطح فکری نویسندگان ایرانی بگذارد. در واقع از پس پی ریزی شیوۀ جدید در روسیه و برجسته شدن نقش ایدئولوژیک هنر، حضور و وفور انگاره های فکری حزبی، خاصه پس از برگزاری اولین همایش نویسندگان ایران در تیر ۱۳۲۵ ش. نه تنها سبب تاثیرپذیری نویسندگان ایرانی از آن انگاره ها و بتبع نگارش رمانهای حزبی شد، بلکه در برخی برهه ها (خاصه دهه های چهل و پنجاه) مضمونهای اصلی آثار برجستۀ کشور، برگرفته از آرمانها و شعارهای این جریان بود.
روش مطالعه: مقالۀ حاضر بر مبنای روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و با بهره گیری از ابزارهای کتابخانه ای نوشته شده است. جامعۀ آماری پژوهش شامل هشت رمان، چهار رمان روسی: مادر از گورکی، چگونه فولاد آبدیده شد؟ از استراوسکی، سیل آهن از سرافیموویچ، و شکست از فادیف، و چهار رمان فارسی: چشمهایش از علوی، دختر رعیت از اعتمادزاده، شوهر آهوخانم از علی محمّد افغانی، و همسایه ها از احمد محمود میشود.
یافته ها: مهمترین مولفه های فکری و انگاره های رئالیسم سوسیالیستی موجود در رمانهای روسی و ایرانی عبارتند از: «حزبی نویسی»، «مردمگرایی و توجّه به تودۀ محروم»، «ارائۀ تصویری خوشبینانه در اثر»، «تیپ سازی»، «تحوّل شخصیتها»، «دین گریزی»، «نمایش ریشۀ مادی پدیده ها» و «رئالیسم».
نتیجه گیری: رمانهای ایرانی تاثیر بسزا و انکارناشدنی از رمانهای روسی پذیرفته اند که در ذیل مکتب رئالیسم سوسیالیستی نوشته شده اند. در واقع نویسندگان ایرانی بعنوان روشنفکرانی کارا، روشنگر و جهتدار در اندیشه های سیاسی، با بکارگیری تفکّرات حزبی نویسندگان روس در رمانهای خود، ضمن خلق آثاری مشابه، انگاره های آرمانی و انقلابی را وارد جامعه میکنند؛ انگاره هایی که تا پیش از آن در سپهر فکری ادبیات فارسی مطرح نبود. بااین حال باید ذکر کرد همسانیهای فکری نویسندگان روسی و ایرانی کاملا یکسان نیست و نویسندگان ایرانی علیرغم تاثیرپذیری، با عنایت به شرایط متفاوت جغرافیایی و فرهنگی، تغییرات محسوسی را اعمال کرده اند.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: During its historical and cultural relations with Iran, Russia was able to have a tremendous and necessary impact on the intellectual level of Iranian writers by creating and exporting the school of socialist realism. In fact, after the establishment of the new style in Russia and the emergence of the ideological role of art, the presence and abundance of party ideologies, especially after the first conference of Iranian writers in July 1325. Not only was Iranian writers influenced by those ideas and consequently the writing of party novels, but at some points (especially in the forties and fifties) the main themes of the country's outstanding works were derived from the ideals and slogans of this movement.
METHODOLOGY: The present article is based on descriptive-analytical research method and written using library tools. The statistical population of the study also includes eight novels, four Russian novels: Gorky's mother, how did steel melt? From Stravsky, Iron Flood by Sarafimovich, and Defeat by Fadiyev, and four Persian novels: Her Eyes by Alavi, The Daughter of a Peasant by Etemadzadeh, My Deer Husband by Ali Mohammad Afghani, and Neighbors by Ahmad Mahmoud.
FINDINGS: The most important intellectual components and ideas of socialist realism in Russian and Iranian novels are: "Party writing", "Populism and attention to the deprived masses", "Optimistic presentation of the work", "Type" "Construction", "evolution of characters", "apostasy", "showing the material roots of phenomena" and "realism".
CONCLUSION: Iranian novels have received an undeniable and undeniable influence from Russian novels written under the school of socialist realism. In fact, Iranian writers, as efficient, enlightened and directional intellectuals in political thought, by using the partisan ideas used by Russian writers in their novels, while creating similar works, introduce idealistic and revolutionary ideas into society.; Ideas that had not been presented in the intellectual sphere of Persian literature before. However, it should be noted that the intellectual similarities between Russian and Iranian writers are not exactly the same, and Iranian writers, despite being influenced, have made significant changes in light of different geographical and cultural conditions
Machine summary:
From Stravsky, Iron Flood by Sarafimovich, and Defeat by Fadiyev, and four Persian novels: Her Eyes by Alavi, The Daughter of a Peasant by Etemadzadeh, My Deer Husband by Ali Mohammad Afghani, and Neighbors by Ahmad Mahmoud.
بدين منظور ابتدا سطح فکري چهار رمان معروف ادبيات روسي، يعني رمانهاي مادر از ماکسيم گورکي، چگونه فولاد آبديده شد؟ از نيکولاي استراوسکي، سيل آهن از الکساندر سرافيموويچ ، و شکست از الکساندر الکساندروويچ فاديف مورد بررسي قرار خواهند گرفت و در ادامه ، چهار رمان فارسي چشمهايش از بزرگ علوي، دختر رعيت از محمود اعتمادزاده ، شوهر آهوخانم از عليمحمد افغاني، و همسايه ها از احمد محمود، که به تأسي از رمانهاي روسي نگارش يافته اند، بررسي خواهند شد.
اين پژوهشها عبارتند از: کتاب تاريخ رئاليسم از بوريس ساچکوف (١٣٦٢)، کتاب تاريخ نقد جديد به قلم رنه ولک (١٣٨٨)، کتاب مکتبهاي ادبي از رضا سيّدحسيني (١٣٨٧)، کتاب واقعگرايي در داستان معاصر ايران از شکري (١٣٨٦)، رسالۀ دکتري «تحليل عملکرد سياست در هنر با توجّه به استالينيسم در رئاليسم سوسياليستي» (١٣٨١) و کتاب زيباييشناسي و سياست (١٣٩١) از محمّدتقي قزلسفلي، مقالۀ «مکتب رئاليسم » از منصور ثروت (١٣٨١)، مقالۀ «بازتاب اجتماع و رئاليسم سوسياليستي در سالهاي ابري اثر علياشرف درويشيان » به قلم کوچکيان و قرباني (١٣٨٩)، مقالۀ «تاريخ باوري و اسطورة رهايي در رمانهاي رئاليسم سوسياليستي ادبيات فارسي» به قلم رضايتي کيشه خاله و جلاله وند آلکامي (١٣٩٣).