Abstract:
رسانهها، و بهطور مشخص سینما، از عاملیتهای توسعهگرای هر کشور به حساب میآیند که با توجه به محتوایشان، نقش بالقوهای در بهبود یا فرسایش شاخصهای توسعة اجتماعی آن کشور دارند. بنا به این ضرورت، مطالعة حاضر با روششناسی کمّی، روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه، و در چارچوب دو نظریة الگوسازی و انتظارات اجتماعی، جایگاه سینمای ایران و کموکیف تاثیرگذاری آن بر شاخصهای مورد نظر (از حیث تاثیر مثبت یا منفی) را، بین 1216 نفر از تماشاگران فیلمهای سینماهای شهر تهران، مورد آزمون تجربی قرار داده است. یافتهها نشان داد که فیلمهای سینمای ایران، تاثیر چندان مثبتی روی زندگی تماشاگران نداشته، در عین حال، در تغییر شاخصهای توسعة اجتماعی، نقش داشته است.
سینمای ایران نقش مثبتی در بهبود شاخصهای آگاهی، ارتباطات اجتماعی، مسولیتپذیری، ارزشهای جمعگرایانه (عامگرایی، تعهد عام و غیرخواهی)، خانوادهگرایی، نگرش به ازدواج، مساواتطلبی و نگرش به برابری جنسیتی داشته و در مقابل، نقش آن در زمینة شاخصهای اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و درگیری مدنی، شهروندسازی، هویتیابی ملی، هویتیابی اجتماعی، جامعهپذیری، قانونگرایی، تصمیمها و انتخابها، نشاط اجتماعی، امید، احساس امنیت اجتماعی، نگرش به فرزندآوری و نگرش به وفاداری زناشویی منفی بوده است. یافتهها دلالت بر این دارند که در چارچوب دو نظریة الگوسازی و انتظارت اجتماعی، سینمای ایران عاملیت نسبی در بهبود شاخصهای توسعة اجتماعی در کشور نداشته است.
The media, and cinema in particular, are among the institutions that contributes to development any country, which, according to their content, have a potential role in improving or eroding the social development indicators. Based on such potential and requirement for development, the present study with quantitative methodology, survey method and questionnaire technique, and in the framework of two theories of modeling and social expectations, the position of Iranian cinema and its impact on the desired indicators (in terms of positive or negative effect), has carried out an experimental test among 1216 moviegoers in Tehran. The findings showed that Iranian films did not have a positive effect on the lives of the audience, but at the same time, they played a role in changing social development indicators. Iranian cinema has played a positive role in improving the indicators of awareness, social communication, responsibility, collectivist values (populism, public commitment and altruism), familyism, attitude to marriage, egalitarianism and gender equality, and at the same time cinema has played a negative role in areas such as public trust indicators, institutional trust, social cohesion, social participation and civic involvement, citizenship, national identification, social identification, social acceptance, law abiding, decisions and choices, social vitality, hope, sense of social security, attitude towards childbearing and marital fidelity. The findings indicate that within the framework of the two theories of pattern making and social expectation, Iranian cinema has not had a relative role in improving social development indicators in the country.
Machine summary:
بنا به اين ضرورت، مطالعة حاضر با روششناسي کمّي، روش پيمايش و تکنيک پرسشنامه، و در چارچوب دو نظرية الگوسازي و انتظارات اجتماعي، جايگاه سينماي ايران و کموکيف تأثيرگذاري آن بر شاخصهاي مورد نظر (از حيث تأثير مثبت يا منفي) را، بين 1216 نفر از تماشاگران فيلمهاي سينماهاي شهر تهران، مورد آزمون تجربي قرار داده است.
با عنايت به اين ملاحظهها، تحقيق حاضر به بررسي اين سئوال اصلي ميپردازد که سينماي ايران، به عنوان يک رسانة ارتباطي، چه جايگاهي در تغيير شاخصهاي توسعة اجتماعي مانند سرماية اجتماعي، جامعهپذيري، احساس امنيت، قانونگرايي، خانوادهگرايي و امثال آن در کشور دارد؟ کموکيف اين تأثيرگذاري سينما بر شاخصهاي مورد نظر چگونه است؟ و اين تأثيرگذاري در کدام شاخصها مثبت و در کدام شاخصها منفي است؟ چارچوب نظري با ابتناي بر خوانشهاي نظري موجود، پيرامون تأثير رسانهها بهويژه رسانههاي جمعي بر مخاطبان، نظريههايي که در اين تحقيق براي هدايت مفهومي و نظري موضوع نقش سينماي ايران در تغيير شاخصهاي اجتماعي انتخاب شدهاند، شامل دو نظرية الگوسازي و انتظارات اجتماعي است که در اين قسمت به توضيح گزارههاي اصلي هر يک در باب نقش رسانهها و به طور مشخص سينما، در تغيير شاخصهاي توسعة اجتماعي پرداخته ميشود.
ارتباطات اجتماعي: عملکرد سينماي ايران، در بهبود ارتباطات اجتماعي بين پاسخگويان مثبت بوده و ديدن اين فيلمها موجب شده تا ارتباط آنها با اعضاي خانواده، خويشاوندان و دوستان بيشتر شود، اما در رابطه با همسايهها، نقش سينماي ايران ضعيف بوده است (7/38درصد نقش منفي، 7/24درصد نقش مثبت؛ 18/3=M ، ۰۹/۱=SD).