Abstract:
ادب فارسی و عرفان اسلامی از سالیان دور در شبهقاره مشتاقان زیادی داشته و آثار گرانسنگ بسیاری به زبان فارسی از ایشان به جا ماندهاست. از جملۀ این آثار، کتاب مفتاحالفتوح، نوشتۀ شیخ عبدالحق محدّث دهلوی (958 -1052)، محدّث، محقّق، مورّخ و صوفیشاعر هندی است. وی در تصوّف، پیرو شیخ محییالدّین عبدالقادر گیلانی (471 -561)، عارف، محدّث و شاعر ایرانی قرن پنجم و ششم هجری و مؤسّس سلسلۀ تصوّف قادریّه، بودهاست. مسألۀ اصلی این پژوهش معرفی شرح و شارح، طبقهبندی معیارهای شرحنویسی و تحلیل دیدگاههای وی در شرح است. نگارنده برای تبیین این مسأله با استفاده از روش تحلیل محتوا و استناد به دستاوردهای رویکرد ژانری به متن در پی یافتن پاسخ برای پرسشهای زیر است: - محدّث دهلوی کیست؟ - شرح عرفانی وی دارای چه ویژگیهایی است و مؤلف آن چه دیدگاههایی دارد؟ - این شرح چه نقشی در احیای تصوف در شبهقاره ایفا کردهاست؟ نتایج تحقیق نشان میدهد که مفتاحالفتوح ترجمه و شرح بینامتنی منثور و مبسوط به فارسی است که در سدۀ یازدهم قمری به فرمان شاه ابوالمعالی، حکمران آن خطه و از هواداران طریقۀ قادریّه تألیف شدهاست. عبدالحق در نوشتن این اثر، علاوه بر ترجمۀ الفاظ و معانی کتاب فتوحالغیب، به بسط و تفصیل سخنان عبدالقادر گیلانی و نقل مذاهب و اقوال عارفان و رمزگشایی مسائل عرفانی و کلامی و تبیین راه و روش قادریّه نیز توجّه داشته است. این شرح علاوه بر موارد ذکر شده، اطلاعات ذیقیمتی از طریقههای عرفانی شبهقاره را نیز ثبت کرده که در روند نگارش تاریخ تصوف در شبهقاره حائز اهمیت است.
Persian literature and Islamic mysticism have been very popular in India for many years and many precious works in Persian have been left by them. Among these works is the book Miftah al-Fotuh written by Sheikh Abdul Haq Mohaddith Dehlavi (1058-1052), a scholar of hadith, researcher, historian and Indian Sufi. In Sufism, he was a follower of Sheikh Mohieddin Abdolqader Gilani (471-561), an Iranian mystic, narrator and poet of the fifth and sixth lunar centuries, and the founder of the Qaderiyya Sufism dynasty. The main issue of this research is to introduce the description and commentary, classify the criteria of description writing and analyze his views in the description. To explain this issue, the author seeks to answer the following questions by using the method of content analysis and citing the achievements of the genre approach to the text: Who is Mohaddith Dehlavi, what are the characteristics of his mystical description and what are the author's views? What role has this description played in the revival of Sufism on the subcontinent? The results of the research show that Miftah al-Fotuh is a translation and intertextual description of prose and extended into Persian, which was written in the 11th lunar century by the order of Shah Abu al-Ma'ali, the ruler of that region and one of the lovers of Qaderieh way. In writing this work, in addition to translating the words and meanings of the book Fotuh al-Ghayb,
Machine summary:
نگارنده برای تبیین این مسأله با استفاده از روش تحلیل محتوا و استناد به دستاوردهای رویکرد ژانری به متن در پی یافتن پاسخ برای پرسش های زیر است : - محدّث دهلوی کیست ؟ - شرح عرفانی وی دارای چه ویژگیهایی است و مؤلف آن چه دیدگاه هایی دارد؟ - این شرح چه نقشی در احیای تصوف در شبه قاره ایفا کرده است ؟ نتایج تحقیق نشـان میدهد که مفتاح الفتوح ترجمه و شـرح بینامتنی منثور و مبسوط به فارسی است که در ســدة یازدهم قمری به فرمان شــاه ابوالمعالی، حکمران آن خطه و از هواداران طریقۀ قادرّیه تألیف تاریخ دریافت مقاله : ١٤٠٠/٠١/٢٠ تاریخ پذیرش نهایی: ١٤٠٠/٠٦/٢٩ ١ - نشانی پست الکترونیکی نویسندة مسئول : h.
نگارنده در این جستار به دنبال یافتن پاسخ برای پرسش های زیر است : محدّث دهلوی کیست ، شرح وی دارای چه ویژگیهایی است و مؤلف چه دیدگاه هایی دارد؟ این شرح چه نقشی در احیای تصوف در شبه قاره ایفا کرده است ؟ ١-٢- پیشینۀ پژوهش در اوایل قرن یازدهم هجری، یکی از مریدان مکتب عبدالقادر گیلانی در قلمرو فرهنگی ایران در خارج از مرزهای جغرافیایی آن ، یعنی شبه قاره ، کتاب فتوح الغیب را که در سفر مکّه با آن آشنا شده بود از عربی به فارسی ترجمه کرد و شرحی مبسوط بر آن نوشت .
- کتاب تاریخ حقی (١٣٨٨): محمد علیشاه این اثر از محدّث دهلوی را به عنوان پایان نامۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران تصحیح کرده است .