Abstract:
امروزه موضوع تربیت اخلاقی در بحثهای فردی و اجتماعی از جایگاه ویژهای برخوردار است چراکه از یک سو، نجات جوامع از بحرانهایی مانند ازهم گسیختگی خانوادگی، خودکشی و اختلالات روانی درگرو اخلاق است و از سوی دیگر، برای رسیدن به جامعه ای اخلاقی، نیازمند تربیت انسانهایی اخلاقی به عنوان واحدهای بنیادین جامعه ایم. علاوه بر این، در بحثهای فردی نیز مسیر تکاملی انسان با هدف قرب الهی، جز با تربیت اخلاقی میسر نمیشود. ازآنجاکه رویکردهای موجود دارای نگاه تک بعدی بوده و تناسبی با بافتار فرهنگ اسلامی ایران نداشته اند پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل مضمون به دنبال تبیین عوامل و روشهای تربیت اخلاقی از دیدگاه شهید مطهری به منظور کاربرد در عرصه مشاوره است. یافته های پژوهش نشان داد هدف تربیت اخلاقی، پرورش انسانی است که استعدادهای درونی او (عقلی، دینی، اخلاقی و زیبایی) به تعادل رشد کرده باشد. انسان متعادل در حوزه بینش، عقل بر جهلش، در گرایش، پاکدامنی بر شهواتش و در رفتار، شجاعت بر ترسش غلبه میکند. برای دستیابی به این هدف، عوامل فردی (بینش، گرایش و رفتار اخلاقی)، زمینه ای (ازدواج، کار و جهاد) و محیطی (اصلاح محیط عاطفی خانواده و الگودهی و الگوپذیری) تأثیرگذارند و از روشهای پرورش استعدادهای عقلانی، خودشناسی و کرامت نفس و عادت سازی میتوان بهره جست.
Moral education in individual and social domains is of importance today because saving societies from such crises as family dysfunction, suicide, and mental disorders is due to ethics and to reach to a moral society we need to develop moral people as fundamental units of society. The human evolution with the goal of being to near God will not be gained without moral education. Since the existing approaches are one-dimensional and not appropriate to Islamic culture of Iran the current research using content analysis seeks to explain factors and practices of moral education from the viewpoint of Morteza Motahhari to apply in counseling. Research findings showed that the goal of moral education is developing human being whose inner gifts (intellectual, religious, ethical, aesthetic) are developed soundly. A balanced human’s wisdom overcomes his ignorance, his chastity overcomes his lust, and his bravery overcomes his fears. In order to gain this goal, individual (moral insight, sentiment, and behavior), background (marriage, work, and Jehad), and environmental (improving familial affective setting, being a role modeling, accepting others role modeling) factors are in effect and developing intellectual gifts, self-awareness, self-regard, and making habits could be used.
Machine summary:
نظريه اصلي انسان شناختي شهيد مطهري «نظريه فطرت » است که آن را ام المسائل معـارف اسلامي معرفي ميکند چراکه پذيرش و عدم پذيرش فطرت تأثير زيادي در تمام مسـائل مـرتبط بـا انسان دارد (گروه معارف اسلامي دانشگاه امام صادق ع ، ١۳٨٩، ص ٢١) در تمايز تربيت و اخلاق در آثار شهيد مطهري، تربيت به معناي «پرورش اسـتعدادهاي درونـي و بـه فعليـت درآوردن آن هـا دانسته شده است » بنابراين تربيت انسان بايد متناسـب بـا فطريـات (ويژگـي هـاي خـاص انسـان ) صورت گيرد (مطهري، ١۳٩٨ب ، ص ٤۳) و اخلاق به معناي «بازيافتن خود اصـيل و واقعـي يعنـي همان من ملکوتي انسان ، دانسته شده است » (مطهري، ١۳٩٨، ص ١۳٧ و ١٦٧)؛ بنابراين مـي تـوان دريافت که در آثار شهيد مطهري ترکيب منحصربه فرد اين دو جز به معناي شناخت و پـرورش دادن استعدادهاي فطري انسان و فراهم کـردن زمينـه هـاي رشـد و بـه فعليـت درآوردن آن هـا اسـت کـه موجبات حکومت خود عالي و اصيل (فطرت ) را بر خود داني (غرايز)، فراهم مي سازد.
لـذا ايـن پـژوهش بـا هـدف مطالعه عميق تر مضامين مرتبط با تربيت اخلاقي در آثار شهيد مطهري و يکپارچه سـازي مضـامين در جهـت معرفـي عوامـل و روش هـاي مـؤثر در تربيـت اخلاقـي بـراي پژوهشـگران ، مشـاورين ، روان شناسان و خانواده هاي علاقه مند به تربيت اخلاقي فرزندان با رويکرد اسلامي به انجام رسـيده است .
(
, 
, 
)
