Abstract:
نظام حقوقی در اسلام به شکل قابلتوجهی تحت تاثیر اصول و قواعد فقهی قرار دارد. این موضوع بیش
از هر چیز ناشی از استنباط احکام و قواعد حقوقی از دل متون و اصول فقهی است. از جمله قواعد
فقهی که نقش مهمی در زندگی اجتماعی و تنظیم روابط حقوقی میان افراد جامعه بر عهده دارد. امر
به معروف و نهی از منکر است. امر به معروف و نهی از منکر به دلیل ارتباط همه جانبهای که با حوزه
حقوق شهروندی داردء نیازمند بررسی و ارزیابی آن از حیث کارکردی است. بدین معنا که اگر حوزه
حقوق شهروندی شامل عدالت. تعاون و مشارکت میان شهروندان» آزادیء اخلاق و قانونمندی,» تلاش
برای دستیابی به خیر جمعی و همکاری جمعی است. قاعده فقهی امر به معروف و نهی از منکر از چه
راههایی میتواند بر این موضوع اثرگذار باشد؟ پژوهش حاضر به این نتیجه دست یافت که امر به
معروف و نهی از منکر به دلیل توجه به دو بعد مهم حقوق شهروندی از جمله حقوق و تکالیف نقش
مهم و قابلتوجهی در توسعه حقوق شهروندی اسلامی و دستیابی به آهداف نظام اسلامی بر عهده دارد.
این رویه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز نمود یافته است. توجه به حقوق شهروندان برای
حصول به خیر جمعی,ء مشارکت در امورء زیست اخلاقی مطلوب و همچنین ایجاد حس
مسئولیتپذیری در میان آحاد جامعه از جمله کاربردهای موئر قاعده مذکور در حوزه حقوق شهروندی
است. برای نیل به این هدفء رعایت حریم خصوصی افرادء. صحبت به زبان نرم و ایجاد آرامش در
جامعه نقش مهمی دارد.
Machine summary:
بدين معنا کـه اگـر حـوزه حقوق شهروندي شامل عدالت ، تعاون و مشارکت ميان شهروندان ، آزادي، اخـلاق و قانونمنـدي، تـلاش براي دستيابي به خير جمعي و همکاري جمعي است ، قاعده فقهي امر به معروف و نهي از منکر از چـه راه هايي ميتواند بر اين موضوع اثرگذار باشد؟ پژوهش حاضر به ايـن نتيجـه دسـت يافـت کـه امـر بـه معروف و نهي از منکر به دليل توجه به دو بعد مهم حقوق شهروندي از جمله حقـوق و تکـاليف نقـش مهم و قابل توجهي در توسعه حقوق شهروندي اسلامي و دستيابي به اهداف نظام اسلامي بر عهده دارد.
حضرت علي (ع ) در خطبه ٢٩ نهج البلاغه دراين باره مي فرمايند: نفرين بـر آنـان کـه امـر بـه معروف و نهي از منکر مي کنند و خود مرتکب آن مي شوند (نهج البلاغـه ، ١٣٨٧، ص ١٣٠) هـر يـک از شروط نيازمند بحث و بررسي جداگانه اي است اما پيش از آن بايد به يک شبهه جواب داد و آن مفسده انگيز نبودن در شرط چهارم است چراکه در صورت قائل بودن به اين شرط ، امـر بـه معـروف و نهـي از منکر به صورت مطلق واجب نخواهد بود.
همان گونه که از کامل ترين و اشرف فرايض دست کشيدند همانا امر به معروف و نهـي از منکـر فريضـه بسيار بزرگي است که به وسيله آن ، ساير فرايض اقامه مي گردد، و مذاهب امنيت مييابـد و کسـب وکار حلال ميگردد و حق ستم ديدگان به آنان بازگردانده ميشود و زمين آباد ميگردد و از دشمنان انتقام گرفته مي شود و امور به صلاح مي گرايد (حر عاملي، ١٣٨٦ ق ، ١١٩/٩) اين روايـت بـه صـراحت بيـان مي کند که اقامه امر به معروف و نهي از منکر ارتباط مستقيمي با عدالت ، امنيت ، آبـادي و ديگـر ابعـاد زندگي اجتماعي دارد و اجرايي شدن آن جز در سايه حمايت و قدرت حکومت اسلامي تحقـق نخواهـد پذيرفت .