Abstract:
خانه جایی است که آدمی در آن سکنی می گزیند.خانه بیش از آنکه ساختاری کالبدی باشد نهادی است با عملکرد چند بعدی که اولین تجربه های بی واسطه با فضا،در انزوا و جمع در آن صورت می گیرد. بنای خانه علاوه براینکه نوعی سرپناه در جهت حفظ و امنیت انسان در برابر انواع گزندها قلمداد می گردد بلکه بنایی است که در بردارنده ی هویت ، فرهنگ و تمدن یک ملت است. مبحث خلوت و حریم، در معماری ایرانی بسیار حائز اهمیت است. در این نوشتار نیز تلاش شده به مقوله ی خلوت و حریم در خانه های ایرانی پرداخته شود.این مقاله با پرداختن به مفهوم خلوت، و خلوت در معماری، به مبحث محرمیت در معماری نیز اشاره می نماید.از جهتی مفهوم محرمیت از دیدگاه مسلمانان و نقش دین اسلام در ایجاد حریم در معماری مسکونی ایرانی و عرصهبندیها در این نوشتار مورد توجه بوده است.
Machine summary:
از جهتي مفهوم محرميت از ديدگاه مسلمانان و نقش دين اسلام در ايجاد حريم در معماري مسکوني ايراني و عرصه بنديها در اين نوشتار مورد توجه بوده است .
مفهوم محرميت با تاکيد براصالت مفهوم حفظ حريم خصوصي درحوزه هاي ١ - استاد يار دانشگاه آزاد اسلامي واحد ايلام ،گروه باستان شناسي، ٢ - دانش آموخته کارشناسي ارشد معماري دانشگاه آزاد اسلامي واحدايلام ، 1 مفهومي وکالبدي متعددي قابل رصد است که در اين بين فيلسوفان علوم مختلف مانند روانشناسان ، جامعه شناسان ومعماران تمرکز بيشتري را در باب اين مقوله داشته اند.
(گودرزي،افشاري، ١٣٨٨: ٣) در شهر هاي سنتي ايران براي حفظ محرميت ساکنان يک فضا، مسير فضاي ورودي را به صورت پيچ در پيچ و غير مستقيم طراحي مي کردند، به نحوي که از جلوي در گاه يا هشتي نتوان فضاهاي داخلي را مشاهده کرد .
(سوره نور آيه ، ٢٧ و ٢٨) مفهوم محرميت و حريم در اسلام به معناي جداسازي زندگي خصوصي از تعاملات بيروني و نيز جداسازي زنان و مردان نامحرم است که با هدف تامين امنيت خانواده صورت مي گيرد .
عرصه هاي اين دسته بندي چهارگانه به عنوان پايه ي سيستم فضايي خانه براي تامين اصول محرميت و حريم شخصي، به اين شرح مي باشد :عرصه عمومي، حوزه دوستان ، همکاران ، بستگان دور و همسايگان و به طور کلي افراد نامحرم است .
در اين ميان نسبت قرارگيري در ورودي خانه و موقعيت همسايگان از اهميت ويژه اي برخوردار است (٦٤ :١٩٨٩ ,hakim) حريم در معماري سنتي ايران پس از ورود اسلام به ايران شيوه و سطح روابط زنان و مردان تغيير کرد.