Abstract:
چکیدهبهره گیری ایرانیان از علم نجوم ومحاسبات مختلف در رابطه با صور فلکی، آئینها وجشنهای مرتبط با فصول وتغییرات وتحوالت در پدیده های منظم کیهانی با توجه به موقعیتها وشرایط خاص مکانی، نشانۀ تفکر وتدبر عنصر ایرانی در تحوالت علمی و فرهنگی است. اعیاد نوروز باستانی، جشن مهرگان، جشن وآئینهای کشاورزی ،جشن سده، چهارشنبه سوری، شب یلدا و...نمونههای ارزشمندی از آیینهای ایرانی است که در هر موقعیتی شادابی، نشاط، مهربانی، وحدت وهمدلی، محبت، دلسوزی و... را برای افرادجامعه به ارمغان آورده است. جشن شب یلدا )شب چله(، از آئینهای رایج در میان فرهنگ های ایرانی، به جشن و گردهمایی خانوادگی معروف است. در گذشته مرسوم بوده که در شب یلدا، خویشاوندان نزدیک، درخانۀ بزرگ خانواده گرد میآمدند واین آیین را گرامی میداشتند. امروزه این مراسم تحت تأثیر شرایط اجتماعی ناشی از زندگی شهری با تغییراتی همراه شده است. دراین مقاله تالش شده با بهره گیری از منابع مختلف،گوشهای از تاریخ تحوالت آیینهای سنتی ایرانیان در شب یلدا ارایه شود.
Machine summary:
بررسي زواياي ارزشي آئين ايراني شب يلدا در زاگرس غربي حسن افشار١ دکتر پريسا پورمحمدي 2 چکيده بهره گيري ايرانيان از علم نجوم ومحاسبات مختلف در رابطه با صور فلکي، آئين ها وجشن هاي مرتبط با فصول وتغييرات وتحولات در پديده هاي منظم کيهاني با توجه به موقعيت ها وشرايط خاص مکاني، نشانۀ تفکر وتدبر عنصر ايراني در تحولات علمي و فرهنگي است .
از اين رو، ضرورت داشت با نجوم وگردش صور فلکي،گردش کار طبيعت ، مانند کوتاهي و بلندي شب و روز، گرما و سرما، نزولات جوي و ساير پديده هاي آن کاملا آشنا باشند تا هر چه بهتر و بيشتر از مواهب طبيعي بهره برداري کنند.
به اين دليل ، مردم فصول و ايامي را خارج از نامگذاري چهارفصل معمول براي خود مشخص ، و در موسم خاص ، آئين هاي ويژه اي برگزار ميکردند.
شب يلدا وبرگزاري آئين شب چله از جمله آئين هاي رايج در جامعه ايران عهد باستان بوده که در اين مقاله مورد بررسي و مطالعه قرار گرفته است .
پديده هاي طبيعي و زندگي کشاورزي ودامداري متکي به طبيعت زاگرس در اين منطقه ، عامل شکل گيري آئين ها وجشن هاي مختلفي چون يلدا وشب چله بوده است .
پديده هاي طبيعي و يلدا در روزگاران گذشته که معيشت غالب مردم از منابع طبيعي و در جدال با طبيعت فراهم ميشد، کشاورزي و استفاده از محصولات گياهي و دامي از اهميت ويژه اي برخوردار بود.