پلتفرم‌های رسانه‌ای و سیاست‌گذاری عمومی Editorial

Abstract:

پلتفرم‌‏های رسانه‌‏ای، در سال‏ه‌ای اخیر رشد بسیار سریعی را تجربه کرده‏اند و به همین نسبت، جنبه‌‏های مختلفی از زندگی مخاطبان/کاربران را تحت تأثیر قرار داده‌‏اند. این پلتفرم‌‏ها، به‌‎‏واسطۀ موفقیت در رقابت با همتایان سنتی خویش در صنعت رسانه، توانسته‌‏اند بازارهای رسانه‌‏ای را به‏‌راحتی تسخیر کنند. صنعت رسانه، به‌‏طور سنتی، همیشه تأمین‏‌کنندۀ اطلاعات بوده و همیشه، زنجیرۀ تولید و توزیع اطلاعات را در دست داشته است؛ به‏‌میزانی که صنعت رسانه در تولید و توزیع داده‌‏ها و اطلاعاتِ باکیفیت، موفق عمل کرده است، جوامع با رشد و توسعه همراه بوده‌‏اند و هر زمان که این صنعت در تولید و توزیع داده و اطلاعات موفق نبوده، فرایند توسعۀ جوامع نیز کُند شده است. اکنون، به‏‌واسطۀ قابلیت‏‌های بسیار زیاد پلتفرم‌‌های رسانه‏‌ای در تولید و توزیع داده‏‌ها، این پلتفرم‌‏ها نقش تأمین‌‏کنندگان اصلی داده و اطلاعات را در جوامع برعهده دارند. می‏توان گفت، قابلیت ذخیره‏‌سازی و تحلیل داده‌‏های تولید شده توسط کاربران در پلتفرم‌‏های رسانه‌‏ای، سرآغاز تحولات اخیر در صنعت رسانه بوده است. مرتبط با تحول یاد شده در صنعت رسانه، یکی از حوزه‌‏های پژوهشی نوپدید، حوزۀ پلتفرم‌‏های رسانه‌‏ای و ارتباط آن با سیاست‏گذاری در مسائل عمومی است. اکنون پرسش‌‏هایی از این دست که داده‌‏های پلتفرم‏‌های رسانه‌‏ای چگونه می‏توانند در مراحل مختلف فرایند سیاست‏گذاری عمومی دخیل شوند؟ از جمله پرسش‌‏های مهم این حوزه محسوب می‏شود. محیط عمومی که سیاست‌های دولت‏ها در آن اجرا می‏شود، در واقع حوزۀ افکار عمومی است که همۀ ذی‏‌نفعان سیاست‏ه‌ای مختلف در آن حضور دارند. این محیط، به سیاست‏ه‌ای مختلف واکنش نشان می‏دهد و موفقیت یا شکست سیاست‏‌ها در این محیط رقم می‏خورد. سیاست‏گذار باید از این محیط پیچیده‏ای که ذی‌‏نفعان در آن حضور دارند، آگاهی کافی داشته باشد. تأکید بر نیاز به جمع‏‌آوری و تولید داده‌‏هایی بر مبنای درگیرسازی همۀ ذی‏‌نفعان سیاست‏گذاری نیز، بر همین اساس به‏‌وجود آمده است. پلتفرم‏‌های رسانه‌‏ای، بهترین بستر جمع‌‏آوری چنین داده‌‏های مشارکتی از عموم کاربران و در واقع، ذی‌‏نفعان سیاست‏گذاری است که می‏تواند در اختیار فرایند سیاست‏گذاری قرار گیرد. درگیر شدن همۀ ذی‌‏نفعان در قالب پلتفرم‏‌های رسانه‏‌ای با یک گزینۀ سیاستی، در واقع، توسعۀ قابلیت‌‏های سیاست‏گذار محسوب می‏شود که عموم مردم را در تدوین و اجرای سیاست‏‏ها، درگیر می‏سازد. این داده‌‏های کلان، غیررسمی و پراکنده، به‏‌صورت لحظه‏ای در موضوعات مختلف در پلتفرم‌‏های رسانه‌‏ای، تولید و توزیع می‏شوند. این داده‌‏ها می‏توانند کارکرده‌ای مختلفی در سیاست‏گذاری عمومی داشته باشند. از جمله این کارکردها، شناسایی مسائلی است که عموم مشارکت‌‏کنندگان نسبت به آن حساسیت و دیدگاه دارند. شناسایی ابعاد مختلف ارزشِ کلان دادۀ پلتفرم‏‌های رسانه‌ای، جهت بهره‌‏برداری از آن در سیاست‏گذاری عمومی، از دسته فعالیت‏های پژوهشی و عملیاتی است که متخصصان علوم رسانه و سیاست‏گذاری در کنار متخصصان علوم کامپیوتر، روی آن کار می‏کنند. شیوه‏‌های استخراج دانش از این دادۀ انبوه و استفاده از آن برای تدوین سیاست‏ها، بهینه‌‏سازی اجرای آن و ارزیابی سیاست‌‏های اجرا شده، می‏تواند سیاست‏گذاری‏‌ها را تسهیل و به کارآمدی آن‏ها کمک کند. چگونگی استفاده از آن‏ها در فرایند سیاست‏گذاری عمومی، مسئله‌‏ای است که فضای پژوهشی جذابی برای پژوهشگران علاقه‏‌مند به حوزه‌‏های میان رشته‌‏ای ایجاد کرده است. پژوهشگران جوان رشتۀ مدیریت رسانه که به حوزۀ سیاست‏گذاری علاقه‏‌مندند، می‏توانند از این دریچۀ نوظهور به تحلیل دادۀ پلتفرم‌‏های رسانه‏‌ای و ارتباط آن با حوزۀ سیاست‏گذاری بپردازند.