Abstract:
پایداری اصولا چالشی مبادلهای است که نشان میدهد انسان به خاطر بهبود کیفیت بهزیستن بر محیط زیست فشار تحمیل میکند. ازمیان شاخصهای معرفی شده برخی همچون شاخص ردپای اکولوژیکی، پایداری محیطزیست، عملکرد محیطزیست و توسعه انسانی، از توجه بیشتری برخوردار بودهاند. با این وجود، کماکان فقدان شاخصی جامع که معیارهای اقتصادی و زیستمحیطی، هر دو را برای سنجش پایداری در نظر بگیرد، به چشم میخورد. به این خلا در «شاخص شدت اکولوژیکی بهزیستن»( EIWB) توجه شدهاست. دایتز، روزا و یورک در سال ۲۰۱۲ برای اولین بار این شاخص را معرفی و آن را به عنوان سرانهی فشاری که به ازای هر واحد بهزیستن انسان به محیط زیست تحمیل میشود، برای سنجش توسعه پایدار، تعریف میکنند. این شاخص همزمان به فشار وارد بر محیط زیست و تغییر در کیفیت زندگی انسان توجه میکند. برای اولین بار در ایران، مطالعه حاضر مقدار این شاخص را برای سالهای 1996 تا 2017 برای ایران محاسبه و برای سالهای 2018تا 2022 با استفاده از مدلهای ARMA و نرمافزار R پیشبینی میکند.نتایج نشان میدهند که علیرغم افزایش ردپای اکولوژیکی در طی حدود سه دهه گذشته، مقدار شاخص EIWB تقریبا نصف شده است، که حاکی از بهبود وضعیت امید به زندگی در طی این دوره بوده است.
Sustainability is basically an exchange challenge that shows environment is under pressure to improve the human’s quality of well-being. Some of the introduced indicators, such as ecological footprint, environmental sustainability, environmental performance and human development, have received more attention. However, the lack of a comprehensive index that considers both economic and environmental criteria to measure sustainability can be seen. This subject seems to have been considered in the ecological intensity of well-being. Dietz. Rosa and York first introduced the index in 2012, defining it as the per capita pressure imposed on the environment for each unit of human well-being to measure sustainable development. For the first time in Iran, this study calculates the value of this index for the years 1996 to 2017 for Iran and predicts it for the years 2018 to 2022 using ARMA models and R software. The results show that despite the increase in the ecological footprint over the past three decades, the value of the EIWB has been almost halved, which indicates the improvement of life expectancy during this period.
Machine summary:
او فرآیندهایی کـه از گذشته تاکنون انسان به دلیل فعالیت هـایش بـا آن روبـرو بـوده اسـت را بـه هشـت گـروه جنگل زدایی و تخریب زیست بوم ، معضلات خاکی (فرسایش (Erosion)، شور شدن خاک و کاهش حاصل خیزی (fertility))، مسائل مدیریت آب ، شـکار بـیش از حـد(Over Hunting)، ماهی گیری فراتر از نیاز(Over Fishing)، تاثیر گونه های جدید بـر گونـه هـای بـومی ، رشـد جمعیت انسانی و افزایش تاثیر سرانه ی مردم (ردپای اکولوژیکی )، تقسیم می کند و در ادامه عنوان می کند که دسته ی دیگری از این فرآیندها نیز امروزه بـه مشـکلات زیسـت محیطـی افزوده شده است .
ردپای اکولوژیکی میزان فشار(Stress) ناشی از مصرف منابع طبیعی توسط انسان بـر محیط زیست است که شامل مصرف انرژی ، مصرف محصولات جنگلی ، مصرف محصـولات کشاورزی و دامداری ، مصرف محصولات دریایی و مقدار زمـین اسـتفاده شـده بـرای فضـای زندگی و زیرساخت ها می باشد (دایتز و همکاران (Dietz et al) (٢٠٠٩).
لذا برای دسـتیابی بـه توسعه پایدار لزوم توجه به ردپای اکولوژیکی در کنار بهبـود کیفیـت زنـدگی انسـان از مبـانی مهمی است که ریس (Rees) استاد دانشگاه بریتیش کلمبیا و واکرناگل (Wackernagel) و دیگر دانش آموختگان این دانشگاه در سال ١٩٩٦ مطرح می کنند.
یورگنسون و دایتز(Jorgenson& Dietz) (٢٠١٥) در ادامه ادبیات موضـوع جدیـدی کـه برای معرفی شاخص جدید پایداری ارائه می دهند، شاخص شدت اکولوژیکی بـه زیسـتن را مطرح و اثر رشد اقتصادی بر آن را بـرای ٤٥ کشـور در دو گـروه کشـورهای توسـعه یافتـه و درحال توسعه بررسی می کنند.