Abstract:
یکی از بزرگترین موانع موجود در تربیت دینی، ناآشنایی متولّیان تربیتی با مبانی اصیل دینی، و ارائۀ آن به صورت «کما هو حقه» است. مسئله تربیت معنوی فرزندان که امروزه از مشکلات خانواده و جامعه به شمار میرود از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که آینده حکومتها به روش تربیت فرزندان بسته است، با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر قرآن و حدیث پیش میرود لازم است فرزندان این سرزمین با توجه به آموزههای قرآن و حدیث تربیت شوند. پژوهش حاضر با روشی توصیفی تحلیلی به شیوه های تربیت معنوی فرزندان بر اساس آموزههای قرآنی- حدیثی میپردازد. روش مورد استفاده در انجام این پژوهش، تحلیل اسنادی است که بر اساس آن همة منابع نوشتاری و غیرنوشتاری مربوط به موضوع، شناسایی و با انجام نمونهگیری هدفمند، دادههای لازم از طریق فرمهای فیشبرداری گردآوری میشوند. پژوهش حاضر در دو بخش تقسیم میشود: بخش اول شیوه های مستقیم تربیت معنوی فرزندان، فصل دوم شیوه های تربیت غیر مستقیم تربیت معنوی فرزند مورد بررسی قرار میگیرد. نتیجه آنکه از دیدگاه قرآن و حدیث، تربیت صحیح فرزند، جایگاه ویژه داشته است. موفقیت در تربیت عبادی معنوی فرزند، به بودن دستورات اسلامی در تربیت و نبود عوامل آسیبزا بستگی دارد. از این رو، شناخت شیوههای تربیت فرزند امری سرنوشتساز میباشد.
Machine summary:
این نوع تربیت که شامل پرورش بعد معنوی انسان و فراهم نمودن زمینۀ ارتباط انسان با خداوند و در نهایت پرورش انسان برای رسیدن به قرب الهی است، بسیار مورد تأکید قرآن و ائمه: بوده است و آن بزرگواران در تمام صحنههای زندگی بیشترین اهمیت را به پرورش این بعد فرزندان میدادند و برای تحقق آن از شیوههای خاص بهره میگرفتند.
• مصباحی جمشید و همکاران (1396) در تحقیقی وضعیت عقل، دین و علم در عصر پست مدرس و ملاحظات آن در تربیت معنوی را با رویکرد انسان شناسانه بررسی نمودند و نتیجه گرفتند رویارویی انسان پست مدرن با معنویت، فارغ از اتصال و اتکای معرفتی و وجودی به این مفاهیم است؛ چون انسان شناسی پست مدرنی ماهیتی را برای انسان در نظر میگیرد که طبق آن غایت و روش معنویت نیز همچون ذات انسانی ماهیتی سیال دارد و تناقض پذیر است.
از سوی دیگر، از سخنان لغتشناسان و از بررسی کابرد واژۀ تربیت و مشتقات آن در قرآن کریم و روایات چنین بر میآید که مادۀ یاد شده آن گاه که به باب تفعیل میرود، هر نوع «زیاد کردن» را در برنمیگیرد؛ بلکه غالباً به معنای رسیدگی به امور موجود زندۀ دیگر اعم از گیاه، حیوان و انسان برای دستیابی او به رشد و نمو ظاهری است.
تربیت معنوی به روش تعلیم این شیوه هم یکی از روشها است که بیشتر در روایات ائمه روی آن تأکید شده مثلاً در بعضی از روایات، یکی از حقوق فرزند را «آموزش قرآن» و یا «سوادآموزی» برشمردهاند و در جای دیگر امام علی (علیهالسلام) میفرماید: از دانش ما به کودکان خود چیزی بیاموزید که خداوند به واسطۀ آن سودشان بخشد.