Abstract:
هدف: این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی بسته آموزشی روانشناختی پیشگیری از مصرف مواد و درمان شناختی-رفتاری بر نگرش نسبت به مصرف مواد در دانشآموزان مستعد مصرف مواد انجام شد. روش: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیشآزمون –پسآزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. از میان دانشآموزان پسر مستعد مصرف مواد مقطع متوسطه دوم شهر اصفهان در سال 1398، 45 دانشآموز به روش روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب و در سه گروه 15 نفره گمارده شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه نگرش نسبت به مصرف مواد بود. گروه آزمایش اول تحت 8 جلسه آموزش روانشناختی پیشگیری مصرف مواد و گروه آزمایش دوم تحت 8 جلسه درمان شناختی-رفتاری قرار گرفتند و گروه گواه هیچگونه درمانی دریافت نکرد. داده ها از طریق تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل گردید. یافتهها: نتایج نشان داد که اثر هر دو روش در اصلاح نگرش به مواد در دانشآموزان مستعد مصرف مواد معنادار بود و آموزش روان شناختی پیشگیری از مصرف مواد در اصلاح نگرش به مواد در مرحله پیگیری اثربخشتر از درمان شناختی-رفتاری بود. نتیجهگیری: متخصصان میتوانند به منظور اصلاح نگرش دانشآموزان مستعد نسبت به مصرف مواد از بسته آموزشی روان شناختی پیشگیری از مصرف مواد بهره گیرند.
Objective: This research was conducted to compare the effectiveness of the psychological training package of substance use prevention and cognitive-behavioral therapy on the attitude toward substance use in students prone to substance use. Method: The present research was quasi-experimental with pretest-posttest and follow-up design with a control group. Among the male students prone to substance use in the upper secondary level of the city of Isfahan in 2019, 45 students were selected by multi-stage cluster sampling method and assigned into three groups of 15 people. The research tool was the attitude toward substance use questionnaire. The first experimental group underwent 8 sessions of the psychological training of substance use prevention, and the second experimental group underwent 8 sessions of cognitive-behavioral therapy, and the control group did not receive any treatments. Data were analyzed by the repeated-measures analysis of variance. Results: The results showed that the effects of both methods were significant in correcting the attitude toward substances in students prone to substance use, and the psychological training of substance use prevention was more effective than the cognitive-behavioral treatment in the follow-up phase. Conclusion: Experts can benefit from the psychological training package of substance use prevention in order to correct the attitudes of students prone to substance use.
Machine summary:
مداخلات روان شـناختي متعددي به منظور کمک به افراد درگير با مواد مخدر پيشـنهاد شــده اند که از آن جمله ميتوان به درمان پذيرش و تعهد٢ (محمدي ســلطان آبادي، متقي دســتنايي و کردي اردکاني، ١٤٠١)، شــناخت درماني مبتني بر ذهن آگاهي ٣ (شــکيبايي و قيومي، ١٤٠١)، طرحواره درمـاني ٤ (قوتي، آهوان و بلقـان آبـادي، ١٤٠٠) و تحليـل ارتبـاط متقابل ٥ (نقيبي، خزايي، خزايي و رنجبر سـودجاني، ١٣٩٦) اشـاره کرد؛ اما با گذشـت زمان ٥٢ ثابت شـده اسـت که مؤثرترين و جديدترين شـيوه هاي درماني اعتياد نيز با ميزان بالاي عود ٥٢ همراه هسـتند، زيرا محيط بيماريزا، هر پيشـرفتي را که در درمان حاصـل ميشـود، به تحليل ميبرد.
بنابراين پژوهشـگر در صـدد پاسـخگويي به اين پرسـش اسـت که آيا بين اثربخشـي بسـته آموزشـي روان شـناختي پيشـگيري سـوء مصـرف مواد با درمان شـناختي- رفتاري بر نگرش نســبت به مصــرف مواد مخدر دانش آموزان مســتعد ســوءمصــرف مواد تفاوت وجود دارد؟ روش جامعه ، نمونه و روش نمونه گيري روش پژوهش حاضــر، نيمه آزمايشــي با طرح پيش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل و دوره پيگيري بود.
به طور کلي نتايج اين پژوهش نشـان داد که بسـته آموزشـي روان شـناختي پيشـگيري از سـوءمصـرف مواد نسـبت به درمان شــناختي-رفتاري اثرات ماندگارتري بر اصــلاح نگرش نســبت به مصــرف مواد در دانش آموزان پسر مستعد سوءمصرف مواد دارد.