Abstract:
یکی از پرسش های مهم در ارتباط با فقه شیعه ایـن است که آیا اصولاً این فقه فردی است یا اجتماعی؟ به عبارت دیگر آیا هدف این فقه ،تنها حل و فـصل مسائل فرد مسلمان است یا رسالت آن بررسی وظایف و تکالیف فرد و جامعه درکنار هم می باشد؟ عنوان فقه اجتماعی، عنوانی جامع و متناسب با نیازهای انسان عصر حاضر است که بتواند ضمن ایجاد نگرشی نو درفقه، مفتاحی بر قفل فردیت فقه بوده و در همه ی شئون اجتماعی انسان ، پاسخگوی خلأهای فکری او باشد. این نوشته بر آن است که با استفاده از روش توصیفیـ تحلیلی ،ادله اندیشۀ اجتماعی درفقه شیعه را مورد کنکاش و ریشهیابی قرار دهد. در این رابطه،پس از بیان مسئله وبحث از کاستی های فقه فردی و ماهیت فقه اجتماعی،دلایل اجتماعی بودن فقه شیعه مورد بررسی قرار گرفته است.سرانجام این نتیجه حاصل شده که، هرچند در بستر زمان، رویکرد فردگرایانه بر فقه شیعه غالب گردیده ،ولی بررسی دقیق نصوص و منابع دینی نمایانگر آن است که این فقه دارای رویکردی اجتماعی است.
One of the important questions related to Shiite jurisprudence is whether this jurisprudence is basically individual or social? In other words, is the purpose of this jurisprudence only to resolve the problems of the Muslim or to study its mission? Are the duties and responsibilities of the individual and society together? The title of social jurisprudence, a comprehensive and appropriate title The needs of modern man are to be able to create a new attitude in jurisprudence, to be the key to locking the individuality of jurisprudence and to answer his intellectual gaps in all social aspects of man. This article intends to explore and find the evidence of social thought in Shiite jurisprudence using a descriptive-analytical method. Give. In this regard, after stating the issue and discussing the shortcomings of individual jurisprudence and the nature of social jurisprudence, the reasons The social nature of Shiite jurisprudence has been studied. Finally, it has been concluded that, although in the context of time, individualistic approach has prevailed over Shiite jurisprudence, but a careful study of religious texts and sources shows that this jurisprudence has a social approach.
Machine summary:
با اين وجود ، فقه شيعه در تمام دوران ها، به همت فقهاي سترگ خـويش در بـسياري از زمـينه هاي فردي ،رشـد چـشمگيري داشـته ،ليکن ، علي رغم توجه خاص اسلام به مقوله مباحث اجتماعي، اين حوزه تاکنون به صورت جدي و منسجم مورد توجه متقدمين از فقها قرار نگرفته است .
در اين پژوهش ، بخشي محدودي از اين نارسايي ها وکاستيها به شرح ذيل مورد بررسي قرارگرفته است : ١-٢-رويکرد غير اجتماعي به فقه فقه شيعه در سير تکاملي خود ، به گونه اي سامان يافته که براي حفظ دينداري آحاد جامعه اسلامي ،برنامه دارد، اما در راستاي برابرسازي رفتارهاي جمعي با تعاليم الهي دين اسلام ، تلاش و کوشش چنداني از سوي فقهاي اماميه به عمل نيامده است .
». (امام خميني ،١٤٣٤ ، متن :١) بنابراين بـر هـيچ يک از انديشمندان اسلامي پوشيده نيست که نه تنها شارع مقدس نياز انسان به احکام الهي براي تنظيم روابط اجتماعي او را نـاديـده نگرفته و درباره آن بي تفاوت و ساکت نمانده است ،بلکه در نصوص ديني و منابع احکام ، دلايل روشني وجود دارد که الهام بخش اين باور بوده که شريعت اسلام ، دربرگيرنده ي احکام و قوانين اجتماعي فراواني براي اداره جـامعه مي باشد.