Abstract:
آزادی یکی از پیچیده ترین مفاهیم مدرن فلسفه سیاسی است. پیچیدگی مفهوم آزادی از آن روست که آنچه درباره آزادی در دوره مدرن طرح شده بیشتر اشاره به وضعیت سیاسی و اجتماعی دارد که در آن مداخله غیر نباشد. در این بین، اندیشه سیاسی آیت الله نائینی در خصوص آزادی از اهمیت زیادی برخوردار است. در جریان انقلاب مشروطه، آیت الله نائینی آزادی را به عنوان یکی از شاخص های اصلی و اساسی خود مطرح کرد. با توجه به این امر، سوال اصلی این گونه مطرح شده است که آزادی در اندیشه علامه نائینی دارای چه جایگاهی است؟ در پاسخ این فرضیه محوری مطرح شده است که آزادی در اندیشه نائینی دارای ماهیتی دینی و الهی و زمینه ساز مقابله با استبداد است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در اندیشه سیاسی علامه نائینی، آزادی از آنجایی که به عنوان یکی از مولفه های اصلی و اساسی در اندیشه اسلامی و دینی مطرح است، وی آن را مورد پذیرش قرار می دهد و در جریان انقلاب مشروطه به عنوان یکی از مدافعان اصلی آزادی قرار می گیرد. از دیدگاه نائینی، آزادی، اصلی ترین مولفه در مقابل استبداد است. نوع روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای است.
Freedom is one of the most complex concepts of modern political philosophy. The complexity of the concept of freedom is due to the fact that what is proposed about freedom in the modern period mostly refers to the political and social situation in which intervention is inevitable. Meanwhile, Ayatollah Naini's political thought regarding freedom is very important. During the constitutional revolution, Ayatollah Naini raised freedom as one of his main and fundamental indicators. Considering this, the main question has been raised as follows: What is the position of freedom in Allameh Naini's thought? In response to this central hypothesis, freedom in Naini's thought has a religious and divine nature and is the basis for confronting tyranny. The results of the research show that in the political thought of Allameh Naini, since freedom is considered as one of the main and fundamental components in Islamic and religious thought, he accepts it and during the constitutional revolution as one of the The main defenders of freedom are placed. From Naini's point of view, freedom is the main component against tyranny. The type of research method is descriptive-analytical and based on library studies.
Machine summary:
مرحوم نائيني آزادي از قيد و بند اسارت و رقيت و ظلم را امري بشري، فراديني و فرا مذهبي ميداند و به تصريح ميگويد: تحصيل آزادي از اين اسارت و رقيت و تمام منازعات و مشاجرات واقعه في ما بين هر ملت با حکومت تملکيه خودش ، بر سر همين مطلب خواه بود، نه از براي رفع يد از احکام دين و مقتضيات مذهب (نائيني، ١٣٥٨، ٨٦) بنابراين ، اين اصل از ديدگاه نائيني به عنوان مقابله با استبداد که خلاف شرع و عقل به تمامي شکل هايش ميباشد، مطرح است و امري مطابق طبيعت بشري است مرحوم نائيني در تعبيراتش از آزادي به عنوان يک موهبت الهي تعبير ميکند.
» (نائيني، ١٣٣٤: ٩٤ و ٩٥) اهميت آزادي از ديدگاه آيت الله نائيني ناييني مردم دوران استبداد قاجاريه را ملتي چشم و گوش بسته ميداند که از حوادث کشور و وقايع ملت اطلاع چنداني نداشتند و اصولاً نميدانستند که اوضاع و احوال مملکت چگونه است و چه کساني براي آن تصميم ميگيرند و مسير سرنوشت کشور به کدام سمت و سو است ؟ و حکومت و ملت نسبت بهم چه وظائفي دارند و چرا از ملت هاي پيشرفته عقب مانده اند و نقش واقعي آن ها در جهان چيست ؟ و چگونه مي توانند بند اسارت بگسلند و حريت خود را که هديه الهي به انسان است از چنگال خون آشام استبداد بدر آورند و گام در راستاي پيشرفت بگذارند؟ او در اين ارتباط مي گويد که همين ملت بدليل بي اطلاعي، مرحوم آخوند ملامحراب حکيم عليه الرحمه را که معتقد به وحدت واجب الوجود بود لعن مي نمودند و از حضرت موسي (ع ) که پيامبر يهوديان بود تبري و بيزاري مي جستند و حتي به لحاظ اشتراک در اسم ، به ساحت مقدس امام هفتم (ع ) جسارت مي نمودند(تسکين دوست ، ١٣٨٤: ٤١).