Abstract:
این بحث، ازجمله مجموعه جدید مباحث درس اخلاق استاد برای طلاب علوم دینی پیرامون برخی ارزشهای اخلاقی است. در اسلام، کاری ارزش اخلاقی دارد که دارای حسن فعلی و فاعلی باشد. در اصطلاحات فلسفی، کمالات دو قسم هستند: کمال اول که ذاتیات شیء را تشکیل میدهد و کمال ثانیه که شامل عرضیات است. صفت اخلاقی، آنگاه «خوب» شمرده میشود که کمال ثانی برای انسان باشد. افعال انسان نیز زمانی نیکو است که کمال ثانی برای انسان باشد. منظور از «ارزش اخلاقی»، چیزی است که با نیت فاعل ارتباط دارد و کمالی برای آن فاعل ایجاد میکند. از سوی دیگر، هدف از آفرینش انسان، رسیدن به کمال و قرب الهی است. این مسیر طولانی، با انجام افعال اختیاری و با افعالی که موجب کمال و سعادت انسان است و انسان را به مرتبهای که فقط به خدای متعال دل ببندد و خدایی شود، ممکن است. عبادت و بندگی خدا، تنها راه رسیدن به کمال و قرب الهی است.
Machine summary:
افزايش کمال در گرو دانستن هدف آفرينش براساس آنچه بيان شد، ملاک و معيار حُسن ارزش وجودي و کمالي است که براي فاعل ايجاد ميکند.
اگر شما وسيلة جديدي در بازار پيدا کنيد که ندانيد چيست و چگونه ميتوان از آن بهره برد، چه کار ميکنيد؟ معمولاً راهي که براي ما آدميان در اينگونه موقعيتها وجود دارد، اين است که بروشور آن را بخوانيم و ببينيم کسي که آن را ساخته است، چه ميگويد.
اگر خدا بگويد اصلاً شما را براي چه ساختم و نيز بگويد با خودتان چگونه رفتار کنيد تا به آنچه هدف من بوده برسيد، خيلي خدمت بزرگي است؛ يعني اين نعمتهايي که خدا به ما داده است، وقتي اثر ميکند که ما بدانيم چگونه بايد از آنها استفاده کنيم.
انسان آفريده شد تا با هدايت الهي راه صحيح را بشناسد و آن را انتخاب کند؛ اما براي اينکه اين انتخابْ اختياري باشد، بايد دستکم دو راه وجود داشته باشد.
همة اختلافاتي که در اصل خلقت، در زمان خلقت، در مکاني که آفريده ميشويم، در ويژگيهاي شخصيتي، بدني و روحي وجود دارد، وسيلة آزمايش انسان است، براي اينکه معلوم شود چه کسي با مسئوليت خودش راه خوب را انتخاب ميکند و چه کسي راه بد را برميگزيند؛ و پس از انتخاب است که مسئلة پاداش و کيفر مطرح ميشود.