Abstract:
مقدمه: گردشگری در قالب الگوهای فضایی در حال گسترش است که گردشگری عشایری نیز یکی از این الگوها است. توسعه گردشگری در هر الگوی فضایی میتواند تاثیرات و پیامدهای خاص خود را داشته باشد. کشور ایران با توجه به برخورداری از تنوع عشایری، از ظرفیت قابل توجهای در زمینه توسعه گردشگری برخوردار است.
هدف پژوهش: هدف این تحقیق، امکانسنجی تاثیرات توسعه گردشگری در عشایر بختیاری است.
روششناسی پژوهش: روش تحقیق-توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف کاربردی و جز تحقیقات کمی-ژرفنگر است. جامعه آماری تحقیق را افراد علمی و اجرایی(کارشناسان) مرتبط با موضوع تشکیل میدهند. با توجه به اینکه آمار دقیقی از جامعه آماری در دسترس نیست، حجم نمونه را 200 نفر از افراد علمی و اجرایی تشکیل دادهاند. ابزار گردآوری دادهها، پرسش نامه بوده است که روایی آن از طریق نخبگان انجام و پایایی آن نیز از طریق آلفای ضریب کرونباخ برابر با 81/ 0 محاسبه و تایید شد. نمونه گیری نیز به صورت هدفمند انجام شد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش را منطقه تحت پوشش عشایر بختیاری شامل استانهای چهارمحال و بختیاری، خوزستان و اصفهان تشکیل دادهاند.
یافتهها و بحث: یافتهها نشان میدهد که سه شاخص اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی در سطح کمتر از 05/ 0 معنادار هستند. اختلاف میانگین شاخص اقتصادی(28/ 1) و شاخص اجتماعی (24/ 1) نشان میدهد که تاثیر گردشگری از نظر این دو شاخص در جامعه عشایری میتواند مثبت باشد، اما از نظر شاخص زیست محیطی (101/ 1-)، نوع تاثیرگذاری آن منفی است. نتیجه رگرسیون نیز تایید نمود که توسعه گردشگری میتواند 42 درصد در ارتقاء، ظرفیتهای موجود عشایری موثر باشد. همچنین همبستگی پیرسون از وجود رابطه معنادار بین شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گردشگری اشاره دارد که با توجه به ضریب همبستگی، بین دو شاخص اقتصادی و اجتماعی رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد.
نتایج: نتیجه از وجود رابطه میان توسعه گردشگری و ارتقاء ظرفیتهای عشایری اشاره دارد. توسعه گردشگری میتواند به بهبود برخی شاخصهای توسعه در جامعه عشایر منجر شود. آنچه در این زمینه مهم است مدیریت بهینه در راستای کاهش اثرات زیست محیطی گردشگری بر زیست بوم عشایر بختیاری است.
Introduction Tourism is expanding in the form of various spatial patterns, of which nomadic tourism is one. Tourism development in any spatial pattern can have its own effects and consequences. Due to its nomadic diversity, Iran has a significant capacity for tourism development. Purpose of the research: The purpose of this study is to assess the feasibility of tourism development effects in Bakhtiari nomads. Methodology The research method is descriptive-analytical and applied in terms of purpose, except for quantitative-in-depth research. The statistical population of the research consists of scientific and executive people (experts) related to the subject. Due to the fact that accurate statistics from the statistical community are not available, the sample size is 200 scientists and executives. The data collection tool was a questionnaire whose validity was performed by elites and its reliability was calculated and confirmed by Cronbach's alpha of 0.81. Sampling was also done purposefully. Geographical area of research The geographical territory of the research consists of the region covered by Bakhtiari tribes including Chaharmahal and Bakhtiari, Khuzestan and Isfahan provinces. Results and discussion The results shows that the three economic, socio-cultural and environmental indicators are significant at the level of less than 0.05. The difference between the average economic index (1.28) and social index (1.24) shows that the impact of tourism in terms of these two indicators in the nomadic community can be positive, but in terms of environmental index (-1.101), the type Its effect is negative. The regression result also confirmed that tourism development can be 42% effective in upgrading the existing nomadic capacities. Pearson correlation also indicates the existence of a significant relationship between economic, social and environmental indicators of tourism, which according to the correlation coefficient, there is a positive and direct relationship between economic and social indicators. Conclusion The result indicates the existence of a relationship between tourism development and the promotion of nomadic capacities. Tourism development can lead to the improvement of some development indicators in the nomadic community. What is important in this regard is optimal management in order to reduce the environmental effects of tourism on the ecology of Bakhtiari nomads.
Machine summary:
بر این مبنا دلیل اصلی توسعه گردشگری غلبه بر پایین بودن سطح درآمد و ارائه فرصت های جدید شغلی و تحولات اجتماعی در جامعه است و می تواند امیدهایی را برای کاهش فقر به خصوص در نواحی که به نحوی دچار رکود اقتصادی شده اند فراهم آورد(پاپلی یزدی، ١٣٨٦: ٢٥).
افزایش سود و آموزش ، تنوع تولید و اشتغال ، کاهش مهاجرت ، بهبود حس تعلق ، رونق صنایع دستی و بازاریابی از تاثیرات مثبت آن است (٢٠١٠,Steenjacobse) و تخریب محیط زیست عشایری، تغییر فرهنگ ، تغییر کوچ و تسلط فناوری از تاثیرات منفی آن می تواند باشد(٢٠١٨,Eka) با توجه به تاثیرات مثبت صنعت گردشگری و با توجه به چالش هایی که جوامع عشایری با آن مواجه هستند همانند نبود فرصت های اقتصادی، مشکلات فرهنگی، زیست محیطی، شکست پیوندهای اجتماعی، فروپاشی نظام ایلی، مهاجرت ، سرریز نیروهای بیکار به حاشیه شهرها، پیدایش کمربند فقر در پیرامون شهرهای بزرگ (میرواحدی و اسفندیاری،١٣٩٥: ٦٤)، به نظر می رسد که توجه به گردشگری عشایری می تواند غیرقابل انکار و یک رویکرد ضروری تلقی شود.
بررسی جهت معناداری آزمون با توجه به اختلاف میانگین نشان می دهد که توسعه گردشگری می تواند در زمینه های مختلف اجتماعی-فرهنگی جامعه عشایر تاثیرات مطلوب و مثبتی داشته باشد و در واقع به ترقی این شاخص کمک نماید.
بررسی اختلاف میانگین شاخص اقتصادی(١/٢٨) و شاخص اجتماعی - فرهنگی(١/٢٤) نشان می دهد که توسعه گردشگری از نظر این دو بعد در جامعه عشایری بختیاری می تواند مثبت و موثر باشد، اما از نظر بعد زیست محیطی با توجه به اختلاف میانگین (١/١٠١-)، نوع تاثیرگذاری آن منفی است (جدول ٥).