Abstract:
یکی از دیدگاههای قدرتمند که تحولات فضایی را از دیدگاه روابط سیاسی و قدرت مطالعه میکند، اقتصاد سیاسی فضا بوده که با انتقاد از روابط سرمایهداری، شکلگیری فضاها و تحولات آنها را در راستای تسهیل روابط سرمایهداری میداند. بهبیاندیگر استراتژیهای نئولیبرالی که امروزه در روح و روان شهرها ریشه دوانده و قریب بهاتفاق شهرها با مکانیزمهای نظام سرمایهداری آمیختهشدهاند، موجب بازتولید فضاهای شهری بهصورت تنگاتنگ تحت تأثیر نیروهای سیاسی و اقتصادی شده تا محملی برای تسهیل روابط سرمایهداری ایجاد شود؛ بنابراین تولید فضا پدیدهای در راستای تحکیم روابط انباشت، گردش، سود و غیره بهعنوان مؤلفههای اصلی سرمایهداری است. ازاینرو منطق اقتصاد سیاسی همواره بهمثابه امری گریزناپذیر برای تبارشناسی هر نوع سوگیری پیرامون آینده شهری تهران مورد تأکید بوده است؛ آیندهای که بر بستری متأثر از دگرگونی فضای شهری، کلانشهر تهران را تبدیل به شهر «مال»ها کرده است. ازاینرو این سؤال مطرح میشود که علت فراگیری یکباره «مال و مجتمعهای بزرگ تجاری» بهعنوان پدیدهای نوظهور در تهران چیست؟ و فرایند شکلگیری آن چگونه است؟. راهبرد غالب در این پژوهش بر اساس مساله تعریفشده در ذهن پژوهشگر، راهبرد کیفی است. روش پژوهش نیز توصیفی - تبینی با تأکید بر روش تحلیل گفتمان انتقادی میباشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شیوه غالب اقتصادی حاکم بر دولتهای ایران در چند دهه اخیر، مبتنی بر تزریق رانت در قالب فعالیتهای عمرانی و جاری بوده است. درواقع دولتهای حاکم فضامند شدهاند و در جهت بقای خود، عادتهای روزمره و فضاهای کهنی را که در طول فراز و نشیبهای تاریخی به وجود آمده است
One of the powerful perspectives that studies spatial developments from the perspective of political relations and power is the political economy of space, which, by criticizing capitalist relations, considers the formation of spaces and their developments in order to facilitate capitalist relations. In other words, neoliberal strategies that are rooted in the psyche of cities today and have almost certainly been integrated with the mechanisms of the capitalist system, have reproduced urban spaces closely under the influence of political and economic forces to facilitate capitalist relations; Therefore, the production of space is a phenomenon in order to strengthen the relations of accumulation, turnover, profit, etc. as the main components of capitalism. Therefore, the logic of political economy has always been emphasized as an inevitable thing for the genealogy of any kind of bias towards the urban future of Tehran; A future that has been transformed into a city of "Mall" on a bed affected by the transformation of the urban space. Therefore, the question arises that what is the reason for the sudden emergence of "large commercial complexes and Mall" as an emerging phenomenon in Tehran? And what is the process of its formation? The dominant strategy in this research is a qualitative strategy based on the problem defined in the researcher's mind. The research method is descriptive-explanatory with emphasis on critical discourse analysis method.
Machine summary:
بنابراین در جریان چنین فرایندی از شهری شدن سرمایه ، هاروی بیان می کند که پس از تولید و فروش کالا، ارزش اضافی محقق شده بار دیگر در مدار مولد برای کسب دوبارة ارزش اضافی و سود قرار می گیرد؛ این به معنای بازتولید گسترده یا توسعۀ مداوم تولید است ؛ اما در تحلیل شهرهای ایران به دلیل وجود اقتصاد رانتی، هرگونه تحلیلی را باید از دیدگاه اقتصاد سیاسی فضا و دولت رانتی ارائه کرد.
از آن جهت که این تفویض اختیار و جزئیاتش ، با توجه به مورد اصلی پژوهش و نقطۀ شروع تاریخ تهران امروز، اهمیت زیادی دارد، بخشی از متن دادنامۀ شکایت دیوان عدالت اداری از کمیسیون مادة پنج ، به صورت مستقیم نقل میشود: «کمیسیون مادة پنج قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران طی مصوبه های شمارة ٩٠ مورخ ١٣٦٨/٤/١١ و شمارة ١٠٠ مورخ ١٣٦٨/٧/٢٣ اختیاراتی از جمله ایجاد، حذف و تغییر محل یا تقلیل عرض گذرهای طرح تفصیلی؛ تغییر و تبدیل کلیۀ کاربری های مسکونی ، صنعتی ، تجاری ، اداری به کاربری خدماتی (ورزشی ، فضای سبز و تجهیزات شهری ) و خدمات شهری (آموزشی ، بهداشتی ، فرهنگی ، مذهبی و غیره ) و همچنین اختیارات تصمیم گیری نسبت به ارتفاع ساختمان بیشتر از مقررات ملاک عمل از نظر هماهنگی با مجاورین و عوارض زمین با حفظ تراکم طرح تفصیلی را به شهردار تهران تفویض می نماید و سرانجام مصوبۀ شمارة ١٣٠ مورخ ١٣٦٨/١٢/١٣ کمیسیون مادة پنج مقرر می دارد که شهردار تهران بر اساس مصوبۀ جلسۀ مورخ ١٣٦٦/٢/٧ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران اقدام نماید و در مورد بند دوم مصوبۀ مذکور شهردار تهران مجاز است به تشخیص خود و یا کمیسیونی که اعضای آن را انتخاب خواهد کرد موارد را رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید و همچنین شهردار تهران مجاز است در مواردی که تشخیص می دهد نسبت به تعیین تراکم (بر اساس نفر در هکتار) و تغییر نوع استفاده در مناطق مختلف با ملحوظ داشتن حقوق شهرداری تصمیم گیری نماید.