مدل مناسب حسابداری برای بانکداری اسلامی در ایران با تأکید بر عقود مشارکتی Journal Article

Writer: باباجانی، جعفر ؛ شکرخواه، جواد ؛

بورس اوراق بهادار بهار 1391، سال پنجم - شماره 17 ISC (‎30 page(s) - From 163 to 192 )

Keywords: عقود مشارکتی بانکداری بدون ربا نظریة وجوه حسابداری حساب‌های مستقل چارچوب مفهومی مبتنی بر پاسخ گویی Mosharekah Contracts Fund Accounting Accountability Based Conceptual Framework Usury free banking Fund Theory قانون عملیات بانکداری بدون‌ربا حسابداری بانک حسابداری و گزارشگری مالی قانون عملیات بانکی اطلاعات نظام حسابداری و گزارشگری مالی اسلامی

fa en

Abstract:

قانون عملیات بانکداری بدون ربا در سال 1362 تصویب و به مورد اجرا گذاشته شده است، اما سیستم حسابداری مناسب و مورد نیاز برای ایفا و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی حاکم بر الزامات این قانون تدوین و طراحی نشده است. به نظر برخی صاحب نظران سیستم حسابداری و گزارشگری مالی مورد استفاده در نظام بانکی کشور برای انجام عملیات حسابداری قراردادهای با نرخ معین مشکلی ندارد و اجرای آنها با به‌کارگیری استاندارهای حسابداری مصوب سازمان حسابرسی امکان‌پذیر است، اما سیستم مورد عمل از قابلیت‌های لازم برای اجرای قراردادهای دارای سود نامشخص (عقود مشارکتی)، به دلیل پیچیدگی و مشکلات محاسبة سود مبتنی بر نتایج واقعی عملکرد، برخوردار نیست و به محاسبة درست سود ناشی از این عقود منجر نمی‌شود. این درحالی است که نهاد استانداردگذار و مجامع حرفه‌ای حسابداری نیز تا کنون نسبت به ارائة راه‌حل و رویه‌ای مناسب و مشخص برای اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا و رعایت الزامات مورد تأکید این قانون اقدامی نکرده‌اند. به همین دلیل و به لحاظ اهمیت این موضوع، در این تحقیق ضمن انجام مطالعات نظری با استفاده از روش دلفی و کسب نظر از 96 فرد صاحب‌نظر، نارسایی‌های نظام حسابداری مورد استفادة بانک‌ها شناسایی گردیده است. علاوه بر این، کاربرد «نظریه وجوه» و سیستم حسابداری حساب‌های مستقل همراه با «چارچوب مفهومی مبتنی بر مسئولیت پاسخ‌گویی»، مورد نظر خواهی قرار گرفت. بر اساس یافته‌های این پژوهش، عوامل کلیدی یک مدل حسابداری و گزارشگری مالی مبتنی بر مبانی قانونی عملیات بانکداری بدون ربا تبیین و پیشنهاد شده است.

The Law for Usury Free Banking" was enacted in Iran in 1983 and has been effective ever since. Notwithstanding, the accounting standard setters have not designed appropriate and sound accounting system, standards and procedures to give effect to its mandate and to assess the level of accountability called for by the Law. Some experts believe that the accounting policies and procedures set by the Auditing Organization of Iran meet the requirements of the Law in as much they relate to "fixed rate" contracts; but the prevailing policies and procedure fall short of complying with the mandate of the Law and accounting for "Mosharekah Contracts" which have no predetermined and fixed element of profit, and thus application of current accounting systems and standards pose serious questions and doubt on the accuracy and appropriateness of income recognized by banks and its appropriation to different stakeholders. The accounting standard setting organization and other professional bodies have not addressed these shortcomings and accordingly the author has felt the need to conduct this research with a view to overcome, to the extent possible, such deficiencies, by gathering and analyzing the views of 96 accounting and other experts as well as by applying the "Delphi Method". In addition and for the purpose of this research, the author has considered the relevant aspects of "Fund Theory" and "Fund Accounting" in line with the "Accountability Based Conceptual Framework". It is hoped that the outcome of this research has identified and addressed certain key issues pertaining to financial reporting by banks in compliance with the requirements of the Law to lay grounds for design and application of an appropriate accounting and reporting model to recognize the income and measure the resources of banks with accordance to Usury Free Banking Law.

Machine summary:

به نظر برخی صاحب نظران سیستم حسابداری و گزارشگری مالی مورد استفاده در نظام بانکی کشور برای انجام عملیات حسابداری قراردادهای با نرخ معین مشکلی ندارد و اجرای آنها با به کارگیری استاندارهای حسابداری مصوب سازمان حسابرسی امکان پذیر است ، اما سیستم مورد عمل از قابلیت های لازم برای اجرای قراردادهای دارای سود نامشخص (عقود مشارکتی )، به دلیل پیچیدگی و مشکلات محاسبة سود مبتنی بر نتایج واقعی عملکرد، برخوردار نیست و به محاسبة درست سود ناشی از این عقود منجر نمی شود. بنابراین ، هدف اصلی این پژوهش آن است که ضمن شناسایی نارسایی های سیستم حسابداری جاری نظام بانکداری کشور، با انجام مطالعه نظری و تطبیقی و استفاده از نظر خبرگان ، به عوامل کلیدی یک سیستم حسابداری و گزارشگری مالی مبتنی بر مبانی قانونی و #$$000 فقهی حاکم بر عملیات بانکداری بدون ربا دست یابد. این وضعیت در حالی مشهود است که یکی از مهم ترین عوامل در کارکرد بانک های اسلامی ، به ویژه از منظر اجرای مناسب و صحیح قانون عملیات بانکداری بدون ربا، موضوع سود و زیان و چگونگی محاسبة آن می باشد و هرگونه شبهه ای که درخصوص نحوة محاسبه و شناخت درآمدهای بانک و شیوة تسهیم آن بین فراهم آورندگان منابع بانکی ایجاد شود، چالش های اساسی را برای نظام بانکداری اسلامی به دنبال خواهد داشت . در فرآیند این بررسی - ها و مطالعات ، ضمن شناسایی کاستی ها و نواقص احتمالی نظام حسابداری و گزارشگری مالی مورد عمل بانک ها، عوامل کلیدی یک نظام حسابداری که به نظر پژوهشگر با ویژگی های محیطی حاکم بر قانون عملیات بانکداری بدون ربا سازگار بود، از منابع نظری استخراج گردید.

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: