Abstract:
از زمانی که تمدن اسلامی به سبب عوامل داخلی و خارجی رو به افول نهاد، در غرب همزمان با رنسانس، تمدنی سربرآورد که توانست در مدتی کوتاه خود را به جهان بنمایاند و طی چند قرن اخیر در دنیا غالب گردد. اما در سدۀ اخیر و به ویژه در چند دهۀ گذشته به سبب اتفاقاتی مانند انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی، محققان و اندیشمندان مسلمان درصدد احیای تمدن اسلامی برآمدند؛ امری که غرب آن را برنتافت و درصدد انکار گذشتۀ تمدن اسلامی و عدم امکان تحقق تمدن نوین اسلامی شد. این مقاله به سبب پاسخ به ادعای غرب در مورد عدم امکان تحقق تمدن اسلامی، چه در گذشته و چه در حال حاضر نگارش شده است. این نوشتار با روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای درصدد اثبات امکان تحقق تمدن نوین اسلامی با گذر به گذشتۀ تاریخی است. یافتههای مقاله حاکی از آن است که بر اساس اهم مولفههای تمدن، تمدن اسلامی در برههای از تاریخ محقق گردیده است، ولی غرب به سبب نسبت تقابل با تمدنهای دینی به ویژه تمدن اسلامی درصدد انکار آن است. بنابراین امکان تحقق تمدن نوین اسلامی با توجه به نمونۀ تاریخی آن و نسبت تکاملی آن با تمدن پیشین اسلامی در آینده امکانپذیر است..
Machine summary:
1. تطبیق اهم مؤلفههای تمدن با تمدن اسلامی متأسفانه بخشهایی از تمدن اسلامی که در دورهای از تاریخ، سرآمد زمانه و حلقۀ اثرگذار میان تمدنهای کهن و تمدن جدید بود (توحیدینیا، 1396: 62)، به علل کوتاهی مسلمانان و دوری آنان از اصول و قوانین اصیل اسلامی، در قرون اخیر مطابق نیازهای زمان رشد نیافته و مقهور دستاوردهای تمدن مدرن غربی شده (کمالیاردکانی، 1388: 69) است که نتیجۀ آن، هبوط تمدنی مسلمانان و سلطه جهان غرب بر جهان اسلام و استعمار سیاسی، اقتصادی و فرهنگی سرزمینهای اسلامی بوده است (زمانیمحجوب، 1395: 138).
اسلام که از همان ابتدا پیام جهانی داشت (هژبری و خرمشاد، 1394: 116)، با پیدایش و انتشار سریع و گسترده در میان اقوام و ملل و جلب و جذب فرهنگهای گوناگون بشری (عسگریان و بدرام، 1394: 32)، در طول چند قرن بر بیشتر سرزمینهای آباد آن روز جهان مسلط شد و قسمت اعظم آسیا، افریقا و قسمتی از اروپا را تحت سلطه و اقتدار خود درآورد (کمالیاردکانی، 1388: 68) و پس از استقرار دادههای وحیانی اسلام، به تدریج سبب به وجود آمدن تمدن مسلمانان در گسترۀ تاریخ به درازای چند قرن شد (احمدیکچایی،1394: 120) که با ارزشها و ملاکهای نوین اسلامی منطبق بود (عسگریان و بدرام، 1394: 32).
تمدن اسلامی، تمدنی دینی است که همه مؤلفههای آن بر محور اسلام میگردد (اکبری و رضایی، 1393: 90) و در آن، تمام شئون زندگی از جمله مسائل فردی، روحی، اجتماعی و حکومتی بر اساس مبانی اسلامی هدایت میشود (مؤمن، 1394: 248).