Abstract:
مهدویتنگاری گونهای پژوهش در موضوع مهدویت است که در یک معنا به کاوش و معرفی آثار در زمینه مهدویت میپردازد. در این نوع پژوهش یک یا چند اثر در زمینه مهدویت، از حیث ساختار، محتوا، روش و مصدر یا دریکی از این چهار حیث مورد بررسی و تطبیق یا مقایسه قرار میگیرد. با این نگاه که چه مطالبی در این اثر آمده است و آنها چگونه ترتیب و تنظیم یافتهاند. به مطالب و مسائل، با کدام یک از روشهای توصیفی یا روش استدلال عقلی یا نقلی یا روش استقراء تجربی و یا استناد به شواهد نقض یا مؤید پرداخته شده است. در این پژوهش، این شیوة مطالعه با محوریت روششناسی ، پیرامون کتاب فصول العشره شیخ مفید انجام شده است. دستیافتههای پژوهش در بخش بازخوانی اجمالی محتوای کتاب مزبور، پاسخهای استدلالی شیخ مفید به شبهات در زمینه وجود امام عصر و ولادت او، طول عمر، علت غیبت و وجه جمعِ ضرورت امامت و غیبت امام بود. و در بخش روش شناختی، به شیوه حلی با به کارگیری روشهای استدلال نقلی روایی و استدلال عقلی مبتنی بر برخی قواعد اصولی و منطقی، و به شیوه نقضی با به کارگیری روش استدلال نقلی تجربی و تاریخی و در مواردی تحلیلهای روانشناختی بود. اما روش استدلال عقلی بر دیگر روشها غلبه داشت.
Machine summary:
دستهبندی شبهات الف) شبهات در قالب بیان تناقضات(شبهات در مسئله ولادت) _ تناقض استتار ولادت با حکم عرف و عادت(فصل اول) _ انکار ولادت امام به استناد قول جعفربن علی(برادر امام عسکری؟ع؟)(فصل دوم) _ انکار ولادت امام به استناد وصی قرار دادن امام عسکری مادرش را(فصل سوم) _ تفاوت(عدم هماهنگی) رویه و سیره امام عسکری؟ع؟ با پدرانش با توجه به یکسانی شرایط؛ استبعاد انگیزه امام در استتار ولادت؛ تناقض در احوال عقلا(فصل چهارم) ب) شبهات در مسئله غیبت _ طولانی بودن غیبت و نامعلوم بودن مکان استقرار امام و نبود خبر و اثری از او در تناقض و تنافی با طول مدت عادی و عرفی(فصل پنجم) _ نقضِ عادت بودنِ عمر طولانی(فصل ششم) _ تناقض استمرار غیبت با وجه نیاز به حضور امام در حفظ و اجرای شریعت(فصل هفتم) _ نقض و بطلان ادعای امامیه با همان دلیل بطلان دیگر فرقهها(فصل هشتم) _ خودمتناقض بودن ادعای امامیه در مصلحت داشتن وجود و ظهور امام و مصلحت داشتن غیبت(فصل نهم) _ خود متناقض بودن ادعای امامیه در انحصار معجزه به پیامبر؟ص؟ و اجرای معجزه به دست امام در هنگام ظهور برای معرفی خود؛ شیوه شناخت امام برای کسی که او را ندیده است(فصل دهم) روششناسی کلامی شیخ مفید روش شیخ مفید بهعنوان احیاگر مذهب و عقائد شیعه در زمانه زبانهکشیدنهای جماعات و مذاهب گوناگون و اتهام معتزلی یا اخباری خواندن شیعه(ابن تیمیه، 1982م» ج1، 16)، طراحی رویکرد عقلی معتدل، متقن و قوی بود.