Abstract:
موضوع این مقاله، بررسی فرایند تحول دولت در ایران معاصر از مشروطه تا پهلوی اول است. این پژوهش، با توجه به نُه شاخصۀ دولت مدرن یعنی 1. انحصار کنترل ابزار خشونت؛ 2. سرزمینی بودن؛ 3. حاکمیت؛ 4. حکومت بر پایۀ قانون اساسی؛ 5. قدرت غیرشخصی؛ 6. بوروکراسی عمومی؛ 7. اقتدار/ مشروعیت؛ 8. شهروندی؛ 9. مالیاتستانی، تلاش کرده به این سؤال پاسخ دهد که سیر تحول دولت از مشروطه به دولت پهلوی اول تا چه حد «مدرن» بوده است؟ فرضیه مقاله این است در تحول دولت از مشروطه به پهلوی اول، برخی از عناصر دولت مدرن که پیشتر در دولتهای قاجار و مشروطه وجود داشت تداوم پیدا کرده، برخی در عصر پهلوی اول شکل گرفت و برخی نیز به صورت ناقص باقی ماند. نتایج میدهد که در سیر تحول دولت از مشروطه، به دولت مدرن پهلوی اول، این دولت در انحصار کنترل ابزار خشونت، حاکمیت، ایجاد بوروکراسی عمومی و مالیاتستانی، وجوه دولت مدرن را دنبال میکرد، اما در مواردی چون حکومت بر پایۀ قانون اساسی، قدرت غیرشخصی، اقتدار/مشروعیت و شهروندی، نتوانست نمایندۀ دولت مدرن باشد. روش پژوهش در این مقاله توصیفی-تحلیلی است.
The subject of this article is the study of the process of government transformation in contemporary Iran from the Constitution to the first Pahlavi. The formation of the modern state in contemporary Iran began with the formation of the constitution and new institutions, but with the change in some of its foundations in the first Pahlavi government, it found its final form to a large extent, although not as consistent as its original concept, the Western text. This study, according to the nine characteristics of the modern government, namely 1. Monopoly control over the means of violence; 2. Being territorial; 3. Sovereignty; 4. Government based on the Constitution; 5. Impersonal power; 6. General bureaucracy; 7. authority / legitimacy; 8. Citizenship; 9. The tax collector has tried to answer the question of how "modern" the evolution of the government from the constitution to the first Pahlavi government has been? The hypothesis of the article is that in the evolution of the government from the constitution to the first Pahlavi, some elements of the modern government that existed before in the Qajar and constitutional governments continued, some were formed in the first Pahlavi era and some remained incomplete. The results of the research show that in the evolution of the government from the constitution, in which some of the most important institutions and structures of the modern government were formed to the modern Pahlavi government, this government monopolized the control of violence, sovereignty, public bureaucracy and taxation. It pursued the modern state, but in cases such as constitutional government, impersonal power, authority / legitimacy, and citizenship, it could not accurately represent the modern state. The research method in this article is qualitative descriptive-analytical and the data is collected in the form of a library and through phishing.
Machine summary:
نتايج مي دهد که در سير تحول دولت از مشروطه ، به دولت مدرن پهلوي اول ، اين دولت در انحصار کنترل ابزار خشونت ، حاکميت ، ايجاد بوروکراسي عمومي و ماليات ستاني ، وجوه دولت مدرن را دنبال مي کرد، اما در مواردي چون حکومت بر پايۀ قانون اساسي ، قدرت غيرشخصي ، اقتدار/مشروعيت و شهروندي ، نتوانست نمايندٔە دولت مدرن باشد.
١. انحصار کنترل ابزار خشونت : پهلوي اول ، نخستين دولت مدرن در ايران بود و مباني آن را به وجود آورد که مهم ترين ويژگي آن تمرکز و انحصار در منابع و ابزارهاي قدرت دولتي ، تمرکز وسايل ادارٔە جامعه در دست دولت متمرکز ملي ، پيدايش ارتش جديد، ناسيوناليسم و تأکيد بر مصحلت ملي بوده است (بشيريه ، ١٣٧٨: ٦٩) در عين حال ، دولت رضا شاه ، براي رسيدن به اهداف مدرن خود به هيچ وجه شبکه هاي اجتماعي قدرت را بر نمي تابيد و بر همين اساس نيز تلاش مي کرد با افزايش قدرت کنترل و نظارت دولتي ، رقباي ديگر را از صحنه خارج کند(شريعتي و عباسي شاهکوه ، ١٣٩٤: ١٨٨) حکومت رضا شاه به رغم داشتن نهادهاي کارآمد، پايگاه هاي طبقاتي قدرتمند و پشتيبانان اجتماعي نيرومند و بنابراين بنياد مدني استواري نداشت .
در اينجا بايد به اين نکته نيز توجه داشت که رضا شاه با صعود به قدرت ، راه را براي تثبيت عنصر سرزميني حکومت باز کرد و مرزهاي سياسي به نحوي تثبيت شد که بتوان آن عنصر را باثبات ترين وجه از دولت مدرن در عصر پهلوي اول دانست .