Abstract:
از معنای هر چیزی پرسیده میشود، درحالیکه ماهیت معنا و چگونگی حصول آن از پیچیدهترین مسائل فلسفه زبان است. معناشناسی رویکرد غالب فلسفه معاصر غرب و متأثر از تجربهگرایی است. ازاینرو، تصوراتی معنادار قلمداد میشوند که متناظر با انطباعات حسی بوده و قابل تجربه باشند. نظریه کاربردی معنای ویتگنشتاین نیز معنا را همان کاربرد عملی واژه میداند. این نظریه بر سایر حوزههای فکری، بهخصوص فلسفه تعلیم و تربیت بسیار تأثیر گذاشت. لذا در این پژوهش فلسفی، با روش تحلیلی ـ توصیفی و رویکردی انتقادی ضمن تحلیل ماهیت معنا در نظریه کاربردی معنای ویتگنشتاین، از رهگذر بررسی نظریه شباهت خانوادگی، ماهیت زبان و بازیهای زبانی نشانداده شده است، به دلیل غلبه رفتارگرایی و ویژگی تجربی زبان نزد ویتگنشتاین، «زبان» مقدم بر «ذهن» و معیار معناداری قلمداد میشود. بنابراین اشکالاتی نظیر انکار اصول زیربنایی، انکار امکان حصول نظریه، ترجیح عقل عرفی، انحصار معنا در زبانهای عمومی، ایدهآلیسم زبانی ناشی از قرارداد انگاری در بازیهای زبانی، متوجه ماهیت معنا در نظریه اوست.
One might ask about the meaning of something, while the nature of meaning and how one is to get the meaning are the most complicated issues in the philosophy of language. Semantics influenced by empiricism is the most prevailing approach in contemporary Western philosophy. Accordingly, only those perceptions are regarded to carry any meaning that correspond to our sense impressions capable of experience. In his theory of use of language, Wittgenstein considers the meaning as a practical use of words. His theory has greatly influenced many fields of study particularly the philosophy of education. Having adopted a critically descriptive-analytic method, the authors analyzed the nature of meaning in Wittgenstein’s theory of use of language and then they demonstrated the nature of meaning and language games in terms of family resemblance. Due to the dominance of behaviorism and empirical trait of language with Wittgenstein, language is prior to the mind and regarded as the criterion for having meaning. Consequently, his theory is open to objections such as, the denial of fundamental principles, the impossibility of the very theory, the preference of common reason, that meaning is exclusive to common languages, and lingual idealism stemming from conventionalism in language games.
Machine summary:
لذا در این پژوهش فلسفی، با روش تحليلی ـ توصيفی و رویکردی انتقادی ضمن تحليل ماهيت معنا در نظريه كاربردی معنای ويتگنشتاين، از رهگذر بررسی نظريه شباهت خانوادگي، ماهيت زبان و بازیهای زبانی نشانداده شده است، به دليل غلبه رفتارگرايی و ويژگی تجربی زبان نزد ويتگنشتاين، «زبان» مقدم بر «ذهن» و معيار معناداری قلمداد میشود.
سؤال اصلی اين بود كه ماهيت معنا و راه حصول آن، اركان و مؤلفههای تشکیلدهنده آن چيست؟ ملاک و سنجه معناداری چه امری است؟ غلبه رويكرد زبانشناختی این تصور را بهوجود آورد که راه دستیابی به حقیقت 1 و معنا 2 ، زبان 3 است؛ زیرا «زبان» به دلیل نقش بازنمایی تصورات ذهنی و معانی حاصل از ادراک واقع، نقش مهمی در کشف رابطه «معنا و حقیقت» ایفا میکند؛ بهطوری که بدون دریافت معانی واژهها، سخن گفتن از حقیقت آنها غیر ممکن به نظر میرسد.
بدین ترتیب مشخص میشود با وجود اینکه برخی بر نگاه اتمیستی 1 (یعنی ذرهگرایانه) در رساله تأکید دارند، اما با توجه به نکات مذکور میتوان نتیجه گرفت که ویتگنشتاین در نظریه تصویری معنایش نگاه کلگرایانه 2 به جهان دارد و "جهان را دارای خصلتی رابطهای" و "زبان را متناظر با جهان" و "معنا را حاصل تعامل بین جهان و زبان" میداند (دباغ، 1393، ص152 -163)؛ زیرا با وجود اینکه او زبان را متشکل از «الفاظ و گزارهها» میداند، ولی گزاره را بهعنوان کوچکترین واحد معناداری معین میکند نه لفظ (اسم).
بنابراين برای بررسی نظريه كاربردی معنا، باید نخست نظريه شباهت خانوادگی او مورد توجه قرار گیرد و پس از بيان ارتباط آن با زبان، به ماهيت زبان و نقش بازیهای زبانی در خلق معنا پرداخته شود.