ارزیابی رویکرد مجلس شورای ملی در قبال برنامه‎های توسعه 1327-1356ش Journal Article

Writer: کشتی آرا، کیمیا ؛ نورائی، مرتضی ؛

تاریخ نامه ایران بعد از اسلام تابستان 1401 - شماره 31 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎27 page(s) - From 147 to 173 )

Keywords: محمدرضاشاه سازمان برنامه Program organization کمیسیون برنامه هیئت نظارت برنامه National Council مجلس شورای ملی Reza Shah Program Commission Program Supervisory Board Program Supervisory Board Program Commission Reza Shah National Council Program organization مجلس برنامه برنامه‌های توسعه دولت اقتصادی شاه نمایندگان

fa en

Abstract:

تعاملات قوای مجریه و مقننه (13۲۷-13۵۶ش/ 194۸-۱۹۷۷م) در پیشبرد برنامه‌های توسعه مبین این امر بود که سازندگی فرایندی پرهزینه، زمان‌بر و چالش‌برانگیز است و برنامه‎ریزی به‌عنوان روندی سیاسی‌اقتصادی در پرتو قانون‌گذاری تحقق می‎یابد. از‌این‌رو، ارزیابی مذاکرات مجلس شورای ملی، روایتی نوین از چگونگی تحقق برنامه‌های توسعه و گفتمان حاکم بر این نهادها را نشان می‎دهد. به همین خاطر، این نوشتار به دنبال پاسخ این پرسش است که اساساً قوۀ مقننه در صورت‌بندی و فرایند سیاست‌گذاری برنامه‌های توسعه در دورۀ محمدرضاشاه ایفاگر چه نقشی بود؟ برای یافتن پاسخ باید دریافت هم‌گرایی نهادهای مذکور در چه سطوحی در پیشرفت برنامه‌های توسعه و تغییرات سازمان برنامه قابل‌ملاحظه بود و چه عواملی سبب می‌شد واگرایی آن‌ها در قبال برنامه‌ها افزایش یا تقلیل یابد. سپس ارزیابی کرد که مجلس با توجه ‌به شرایط اقتصادی، در بررسی لوایح برنامه تا چه اندازه انعطاف نشان می‌داد. همچنین به نقش کمیسیون برنامه در ساختار درونی مجلس و ایجاد هیئت ‌نظارت برنامه، اشاره کرد. یافته‌ها نشان می‌دهد هم‎سویی و تباین میان این نهادها در لزوم برنامه‌ریزی و ایجاد زیرساخت‌های لازم در چند سطح قابل‌‌مشاهده است. ابتدانهادها در نیازمندی کشور به برنامه‌ریزی اقتصادی‌اجتماعی و تصویب قوانین کلیدی، سپس همکاری در ایجاد سازمان برنامه و درنهایت بروز اختلافات در مسائلی همچون تخصیص اعتبارات و صرف هزینه‌ها، تمرکززدایی، توسعۀ منطقه‌ای و کوچک‌سازی دولت. این پژوهش به روش علّی‌مقایسه‌ای، با بهره‌گیری از مذاکرات مجلس، اسناد و منابع کتابخانه‌ای، این مسائل را ارزیابی می‌کند.

The interactions of the executive and legislative powers (1327-1356 AH/1948-1977 AD) in the advancement of the development programs showed that construction is a costly, time-consuming and challenging process, and planning is realized as a political-economic process in the light of legislation. Therefore, the evaluation of the deliberations of the National Council shows a new narrative of how to realize the development plans and the discourse governing these institutions. This article seeks to answer this question, “what was the role of the legislature in the formulation and policy making process of the development programs during the period of Mohammad Reza Shah? In order to find an answer, it is necessary to find out at what levels the convergence of the mentioned institutions was significant in the progress of the development programs and changes in the program organization? What factors caused their divergence towards programs to increase or decrease? How much flexibility did the parliament show in considering the economic conditions? The role of the program commission in the internal structure of the parliament and the creation of the program supervision board is also examined. The findings show that the alignment and difference between these institutions can be seen in the planning and creating the necessary infrastructures at several levels. First, the convergence of the institutions could be observed in the country's need for economic-social planning and the approval of key laws, cooperation in the creation of the program organization. The differences appeared in issues such as the allocation of credits and expenditure, decentralization, regional development and government downsizing. This research evaluates these issues in a causal-comparative way, using parliament's deliberations, documents and library resources.

Machine summary:

Evaluation of the National Council's Approach towards Development Programs 1356-1327 Kimia Keshtiara 1 2 Ali Akbar Jafari Morteza Nourai Abstract The interactions of the executive and legislative powers (1327-1356 AH/1948-1977 AD) in the advancement of the development programs showed that construction is a costly, time-consuming and challenging process, and planning is realized as a political-economic process in the light of legislation. Therefore, the evaluation of the deliberations of the National Council shows a new narrative of how to realize the development plans and the discourse governing these institutions. بر اين اساس ، پژوهش پيش رو در نظر دارد حول محور ارزيابي گفتمان حاکم بر روابط قوه مجريه و مجلس شوراي ملي، به اين پرسش پاسخ دهد که در جريان صورت بندي برنامه هاي توسعه ، قوه مقننه اساساً چه نقشي ايفا کرد؟ براي رسيدن به پاسخ اين پرسش بايد دريافت ، در چه سطوحي همگرايي دولت ، سازمان برنامه و مجلس شوراي ملي در پيشبرد برنامه هاي توسعه قابل ملاحظه بود و چه عواملي سبب واگرايي اين نهادها ميشد. هادي زنوز (١٣٨٩) نظام برنامه ريزي اقتصادي در ايران را مورد بررسي قرار داده و به تصويب لوايح توسط مجلس اشاره دارد؛ اما تحقيقي مستقل پيرامون تعامل دولت و مجالس شوراي ملي، با رويکرد بررسي نقش مجلس در روند پيشبرد برنامه هاي توسعه و رابطه با سازمان برنامه تدوين نشده است . صدور مجوز تأسيس سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران ، پيش از آغاز برنامه چهارم ، نيز به دولت کمک کرد مداخلۀ بيشتري در امر سرمايه گذاري و ايجاد شرکت هاي صنعتيمعدني و تربيت نيروي انساني داشته باشد (مجلس بيست ويکم شوراي ملي، ١٣٤٦: جلسۀ ٣٧٨؛ دهباشي، مصاحبه عاليخاني، ١٣٩٤: ٣٠٥-٣٠٧).

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: