Abstract:
افزایش سریع جمعیت شهرهای ایران موجب افزایش تقاضا برای خدمات و کالاهای عمومی شده است و این امر به دلیل نبود
نظام مـدون و دقیق برنامه ریزی در اکثر شهرهای ایران، مشکلات فراوانی را به وجود آورده است که از مهمترین آنها کاهش
سرانه خدمات آموزشـی مـی باشـد. مکـانهـای آموزشـی یکـی از کاربریهای اساسی است که تخصیص فضا به این کاربری از
موضوعات مهم برنامه ریزان و برنامه ریزی شهری می باشد. به دلیل حساسیت این کاربری و ارتبـاط مـستقیم آن بـا خانواده
ها، نحوه تخصیص فضا برای کاربری آموزشی از اهمیت زیادی برخـوردار اسـت. فضاهای آموزشی از مهمترین فضاهای شهری
است که بخشی از کاربریهای اراضی در شهر را شامل می شوند، همچنین موقعیت قرارگیری مراکز آموزشی بر استقرار سایر
فضاهای شهری تاثیر گذار می باشد، بنابراین با توجه به فعالیتهایی که در این فضاها صورت می گیرد و مورد استفاده عده
زیادی از شهروندان می باشد این فضاها نسبت به سایر کاربری های خدمات شهری از اهمیت قابل توجه تری برخوردار هستند.
با توجه به اینکه فضاهای آموزشی باید به نحو شایسته ای در سطح شهرها مکانیابی گردند تردیدی نیست که در این خصوص
به منظور برنامه ریزی صحیح جهت ارتقاء کمی و کیفی فعالیتهای آموزشی و جلوگیری از صدمات جبران ناپذیر آن لازم است
که یک بررسی دقیق و کمی از وضعیت مدارس بعمل آید. لذا در مقاله حاضر ابتدا با روش توصیفی- تحلیلی اقدام به تـشکیل
پایگـاه اطلاعـاتی مراکـز آموزشـی شهر اقلید و بررسی متغیرهای مهمی چون جمعیت، کاربری مطلوب شـهری، مکان مدارس،
عامل سازگاری، مطلوبیت، فاصله از کاربری پرداخته شد و سپس با استفاده از نرم افزار Arc GIS به تحلیل فضایی- مکانی
مراکز آموزشی و مدارس شهر اقلید پرداخته شد. نتایج این مقاله نشان داد در شهر اقلید احداث و مکان گزینی مدارس مطابق
با معیارهای مکان گزینی نمی باشد بطوریکه بسیاری از مدارس در همجواری با کاربری های ناسازگار قرار دارند و تنها ٥. ٢
درصد از مدارس در موقعیت سازگاری قرار دارند.
Machine summary:
نقش GIS در مديريت شهري و مکان يابي مراکز آموزشي شهر اقليد سميه کريمي کارشناس شهرسازي و معماري شهرداري اقليد چکيده افزايش سريع جمعيت شهرهاي ايران موجب افزايش تقاضا براي خدمات و کالاهاي عمومي شده است و اين امر به دليل نبود نظام مـدون و دقيق برنامه ريزي در اکثر شهرهاي ايران ، مشکلات فراواني را به وجود آورده است که از مهمترين آنها کاهش سرانه خدمات آموزشـي مـي باشـد.
(رعايت اصل عدالت در دسترسي به مراکز خدماتي) (توفيق ، ١٣٧٠: ٣)، چرا که به دليل رشد پر شتاب جمعيت و کالبد شهرها، مشکلاتي مانند عدم توزيع فضايي مناسب کاربريها به وجود آمده است که از ميان اين کاربريها فضاهاي آموزشي از يک طرف به دليل مجاورت با کاربري هاي نامتجانس عاري از مشخصه هاي ضروري محيطي وفيزيکي قابل تحمل نظير آسايش ، کارايي و سلامتي براي معلمان و دانش آموزان باشد (الماس پور، ١٣٨٠).
مطالعات موجود و بررسي هاي بعمل آمده نشان دهنده آن است که اغلب فضاهاي آموزشي از نظر نظام استقرار در شهرها از اصول خاصي پيروي نمي کند بلکه تابعي از يک سلسله عوامل از جمله اراضي و ساختمانهاي اهدائي از سوي افراد خير، املاک وقفي و توان مالي آموزش و پرورش در جهت تامين فضاهاي آموزشي مي باشند و به لحاظ استقرار، بسياري از اين فضاها در مجاورت کاربري هاي ناسازگار واقع شده و بدون رعايت اصول شهرسازي در خصوص تعيين شعاع دسترسي و آستانه جمعيتي استقرار يافته اند.