Abstract:
فهم صحیح از هر علمی، نیازمند روششناسی است؛ روشها هستند که موجب تحولات اساسی در علوم میشوند؛ ازجملة آنها پوزیتیویسم است که تجربهگرایی را بهعنوان یگانه رهیافت در علوم معرفی میکند. این پژوهش، ضمن توضیح اجمالی رهیافت پوزیتیویسم، سیر تطورات دانش سیاسی و چگونگی تاثیر پوزیتیویسم بر آن را در سدههای مختلف، مورد بررسی قرار داده است. هرچند محققان این عرصه، تاثیرات این رهیافت را متذکر شدهاند، اما مستندسازی آن در گرایشهای گوناگون دانش سیاسی شامل فلسفة سیاسی، جامعهشناسی سیاسی، روابط بینالملل و نیز مسائل ایران، ابداعی است که در این مقاله صورت گرفته است. به نظر میرسد، تجربهگرایی و پوزیتیویسم رویکرد فلسفی در سیاست را کنار زد و مدعی هستند که علوم انسانی و ازجملة علم سیاست، باید با روش علوم طبیعی مورد مطالعه قرار گیرند. ازاینرو، چندین قرن این رهیافت بر علوم سیطره داشته است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، تطورات و تاثیرات پوزیتیویسم بر گرایشات مذکور دانش سیاسی را براساس دادههای مستند، توصیف میکند.
Machine summary:
هرچند محققان ايـن عرصـه ، تـأثيرات اين رهيافت را متذکر شده اند، اما مستندسازي آن در گرايش هـاي گونـاگون دانـش سياسـي شـامل فلسـفۀ سياسي، جامعه شناسي سياسي، روابط بين الملل و نيز مسائل ايران ، ابداعي اسـت کـه در ايـن مقالـه صـورت گرفته است .
اين پژوهش ، در محورهـاي پوزيتيويسـم و تطور دانش سياسي، پوزيتيويسم و فلسفۀ سياسي، تأثير پوزيتيويسم بر جامعه شناسي سياسي و روابط بين الملـل و نيـز رويکرد پوزيتيويستي در گرايش مسائل ايران سامان يافته است .
آگوست کنت که او را مبتکر روش بيان و تشريح در علم سياست ميدانند، در سـال ١٨٢٢م ، در کتـاب سيسـتم سياست تحقيقي، براي اولين بار ادعا ميکند که پديده هاي اجتماعي ضرورتا بايد مانند علوم طبيعي مـورد تجزيـه و تحليل عيني و خارجي قرار گيرند و به طورکلي، چيزي را علم ميداند که از تحقيقات قابل مشـاهده بـه دسـت آمـده باشد، نه اينکه مخلوق ذهن و تصورات و تخيلات انسان باشد (همان ، ج ١، ص ٤١).
در قـرن نـوزدهم ، کـاربرد روش هاي علوم طبيعي در علوم اجتماعي در قالب مکتب اصالت اثبات تحول اساسي در ايـن علـوم بـه وجـود آورد، به ويژه ، علاقه به ايجاد علم جامعه و سياست را افزايش داد.
مکتب اصالت اثبات (پوزيتيويسم ) تأثير عمده اي بر گسترش علوم اجتماعي و جامعـه شناسـي در قرن بيستم گذاشت ، اما جامعه شناسي سياسي به مفهوم نوين خود، حاصـل تحـولات سياسـي و اجتمـاعي عصـر جديد است (بشيريه ، ١٣٧٤، ص ١٧).