Abstract:
با نزدیک شدن به فصول گذار در انتهای فصل زمستان ، تغییر در شرایط الگوهای حرکت و تندی باد در عرض های میانه پدیده ای اجتناب ناپذیر است که گاهاً می تواند مدیریت بحران و رفت و آمد در معابر شهری را با مشکل مواجه کند . هدف این پژوهش بررسی شرایط همدید شکل گیری تند باد و توفان گرد و غبار در شهر شیراز در روز در 22 اسفند 1399 می باشد. برای رسیدن به این هدف با رویکرد محیطی به گردشی از داده های روزانه بارش ، سرعت باد و گرد و غبارِ سازمان هواشناسی و داده های دمای هوا، ارتفاع ژئوپتانسیل ، فشار تراز دریا ، باد مداری، باد نصف النهاری، رطوبت ویژه و اُمگا از پایگاه داده NCEP/NCAR جهت بررسی تراز فوقانی جو استفاده شده است. نتایج نشان داد که قرار گیری منطقه مورد مطالعه در زیر ناحیه فرارفت تاوایی مثبت در شرق ناوه بادهای غربی که منجر به واگرایی بالایی و همگرایی پایینی می گردد ، برقراری شیو دما و جبهه زایی و به ویژه فرود رودباد جبهه قطبی تا ترازهای پایین جو ، شرایط همدید برای رخداد صعود شدید هوا و شکل گیری تندباد های شدید ناشی از آن را در روز مورد مطالعه فراهم کرده است. این پژوهش می تواند با شناسایی عوامل تاثیر گذار بر رخداد تند بادها مبنای علمی مطلوبی، برای حفاظت و بهبود شرایط سکونت گاه های انسانی باشد.
As transition seasons approach at the end of the winter season, changes in movement patterns and wind speed in mid-latitudes are inevitable. On March 22, 2019, a strong wind accompanied by heavy dust and muddy rain for a large part of the day resulted in the injury of several citizens and significant damage in the city of Shiraz. For this reason, this research was conducted with the aim of investigating the synoptic conditions of the formation of this phenomenon. Earth surface data from the Meteorological Organization and variables of air temperature, geopotential height, sea level pressure, zonal wind, meridional wind, specific humidity, and omega were used as upper atmosphere data to investigate the upper level of the atmosphere. Using these variables, geopotential height roughness map patterns, frontal formation process, vorticity advection, humidity, thickness pattern, earth surface pressure patterns, Jetstream, Omega, and Hof-Muller diagrams of the third type of Jetstream and Omega were drawn at different levels. The results showed that the location of the studied area under the positive advection zone in the east of the western wind channel, which leads to high divergence and low convergence, the establishment of temperature trend and front formation, and especially the descent of the polar front wind to the lower atmospheric levels, the conditions Synoptic have provided for the occurrence of strong air ascent and the formation of strong gusts caused by it.
Machine summary:
واکاوي شرايط همديد رخداد تندباد و توفان گرد و غبار شيراز -اسفند ١٣٩٩ اشرف اسدي استاديار گروه جغرافياي طبيعي، دانشگاه پيام نور، تهران ، ايران تاريخ دريافت :١٤٠١/٤/٢٠ تاريخ پذيرش :١٤٠١/٩/١٦ چکيده با نزديک شدن به فصول گذار در انتهاي فصل زمستان ، تغيير در شرايط الگوهاي حرکت و تندي باد در عرض هاي ميانه پديده اي اجتناب ناپذير است که گاهاً ميتواند مديريت بحران و رفت و آمد در معابر شهري را با مشکل مواجه کند و منجر به تهديد امنيت زيست محيطي گردد.
نتايج نشان داد که قرارگيري منطقه مورد مطالعه در زير ناحيه فرارفت تاوايي مثبت در شرق ناوه بادهاي غربي که منجر به واگرايي بالايي و همگرايي پاييني ميگردد، برقراري شيو دما و جبهه زايي و به ويژه فرود رودباد جبهه قطبي تا ترازهاي پايين جو، شرايط همديد براي رخداد صعود شديد هوا و شکل گيري تندبادهاي شديد ناشي از آن را در روز موردمطالعه فراهم کرده است .
نوري (١٣٩٧، ٥٠) با تحليل و طبقه بندي بادهاي توفنده شهرستان اردبيل در دو دهه گذشته بر اساس مؤلفه مبنا بيان ميکند که قرارگيري منطقه مورد مطالعه در جلوي فرود منطقه وزش چرخندگي افقي مثبت ، واگرايي بالايي و همگرايي پاييني و منطقه فرارفت تاوايي مثبت يکي از علل ناپايداري، اغتشاش و توربولانس در منطقه است و همچنين بيشترين عامل ايجاد بادهاي با سرعت بالا مراکز فشار حرارتي سطح زمين هستند که با ايجاد اختلاف دمايي و جبهه زايي شرايط سينوپتيک را براي رخداد بادهاي شديد امکان پذير ميکند و وجود رودبادهاي قوي از ديگر عوامل ايجاد بادهاي توفنده ميداند.