Abstract:
بدون شک یکی از ضرورتهای عصر حاضر، مسئله گفتوگوی ادیان با یکدیگر است؛ چراکه تعامل و تفاهم ادیان نقش سازنده و تعیین کنندهای در کاهش مخاصمات و منازعات دارد. دنیای پرتنش امروزی در کشورهای جهان اسلام که ناشی از مداخلات کشورهای بیگانه و ایجاد تفرقه بر اثر انگیزههای دینی است، ضرورت بیش از پیش همگرایی در جهان اسلام بر اساس فرهنگ گفتوگو را نمایان میسازد. هدف از این مقاله، گفتوگو و نقش آن در جوامع دینی و ضرورتهای آن در اندیشة رضوی است. از این رو سوال اصلی مقاله دستیابی به چگونگی امکان پذیری نهادینه سازی فرهنگ گفتوگو با تکیه بر سیره رضوی است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که سیرة رضوی بهعنوان آینه تمامنما این واقعیت را برای ما آشکار میکند که در برخورد با ادیان و مذاهب دیگر میتوان با حفظ خونسردی و ایجاد جوی آرام با مخالفان عقیدتی خود بهترین گفتوگو را برگزار کرد. بنابراین، دوران امامت امام رضاg، بهعنوان دوره طلایی گفتوگو و مناظره و اثبات برتری آموزههای قرآنی اسلامی میتواند بهمنزله الگویی برای ضرورت تجدیدگفتوگو میان مذاهب اسلامی، آداب گفتوگو و همزیستی مسالمتآمیز میان مسلمانان مورد توجه قرار گیرد.
Undoubtedly, one of the necessities of the present age is the matter of conversation between religions; because the interaction and understanding of religions has a constructive and a decisive role in reducing conflicts. The vitality of convergence in the Islamic world becomes critical in the presence of the tense dynamics existing among countries of the Islamic world, caused by the interventions of foreign nations as well as the created divisions due to religious motives. The subject matter of this article includes dialogue, and its role in religious societies and its necessity in Razavi distinction of thought. Therefore, the main purpose of the article is how to achieve the feasibility of institutionalizing a conversing culture by relying on Razavi ways of life and cherished values. The findings of this paper indicates that Razavi’s mode of thought, such as a full-view mirror, reveals the fact that in dealing with other religions and sects, the best conversation with one’s ideological opponents can be held by keeping calm and creating a calm atmosphere. Therefore, the era of Imam Rida’s (as) Imamate, as the golden period of conversations and debates around proving the superiority of Qur’anic teachings, can be considered as a model for the necessity of renewed dialogue between Islamic religions, conversing etiquette, and peaceful coexistence among Muslims.
Machine summary:
يکـي از پديده هايـي کـه مي توانـد همگرايـي جهانـي به ويـژه در جوامـع اســلامي را بــه دنبــال داشــته باشــد، گســترش فرهنــگ گفت وگــو بــا الهــام از ســيره و گفتمــان رضـوي اسـت ؛ چراکـه بهره گيـري از مناظـرات و گفت وگوهـاي امـام رضـا تأثيـرات شـگرفي در کشـورهاي اسـلامي داشـته و ايـن مسـئله فرصتـي بـراي همگرايـي و وحـدت امـت اسـلامي اســت .
در ايــن بيــن نقــش عالمـان و محققـان دينـي مي توانـد پررنگ تـر باشـد؛ چراکـه آن هـا مي تواننـد بـراي ترويـج زبـان گفت وگــوي اديــان بــر اســاس ســيرٔە رضــوي تــلاش کننــد و آن اسلام هراســي را کــه از ســوي دشـمنان اسـلام بـه جهانيـان مخابـره شـده اسـت ، خـط بطـلان بکشـند.
چنانکــه يحيــي بــن اکثــم اشــاره ميکنــد کــه مأمــون او را مامــور کــرده بــود کــه دانشــمندان علـوم مختلـف را جمـع کنـد و خـود مامـون هـم بـا ايـن دانشـمندان در بـاب حديـث و سـاير علـوم گفت وگـو ميکرد(ابن جـوزي ،۱٤۱۲ق ،ج ۷: ۱۲۸) از ايـن رو، مأمـون بـه برپايـي جلسـات بحـث و گفت وگـوي علمـي ميـان بـزرگان اديـان و مذاهـب در عصـر امـام رضا همت گماشـت .
جوامـع دينـي بايـد ايـن اصـل را مـد نظـر قـرار دهنـد کـه اگـر گفت وگــوي ميــان اديــان برقــرار مي شــود، بــر پايــۀ احتــرام باشــد تــا موجــب از بيــن رفتــن همدلـي و اتحـاد جامعـه نشـود؛ چراکـه دشـمنان اسـلام درصـدد ايجـاد تفرقـه ميـان مذاهـب و اقـوام مختلـف کشـورهاي اسـلامي هسـتند؛ بنابرايـن جوامـع دينـي بايـد از ظرفيت هـاي جهـان اسـلام بـراي ايـن مسـئلۀ اسـتفاده کننـد؛ چراکـه يکـي از ظرفيت هـاي مهـم جهـان اســلام ، ايــن اســت کــه نه تنهــا شــيعه و ســني بلکــه همــۀ اديــان در کنــار هــم در ســايه و وحـدت اسـلامي زندگـي کننـد و بـا تاسـي از انديشـه و سـيرٔە رضـوي اتحـاد و همدلـي خـود را بـه دنيـا نشـان دهنـد.