Abstract:
دیدهبانی در جنایت قتل که موجب تسهیل در تحقق جرم میشود، از مصادیق معاونت بوده و از نظر حقوقی به دلیل نظریه استعاره مجرمیت معاونت از جرم اصلی، قابل مجازات است و از نظر فقهی، با توجه به روایات موجود، مجازات کور کردن چشم برای دیدهبان پیشبینی شده است. اما در مورد ناظر غیر دیدهبان مشهور فقها هیچ گونه مسئولیتی را متوجه شخص ناظر نمی دانند درحالیکه در فرض وجود وظیفه قانونی و ترک فعل از سوی ناظر ترتب مسئولیت کیفری امری انکار ناپذیر می باشد. از سوی دیگر در صورت عدم وجود مسئولیت قانونی، با سنجش حالت ناظر نسبت به مجنی علیه ترتب مسئولیت کیفری از راه معاونت و تسبیب امکان پذیر است. و با استناد به قاعده «حرمت اعانت بر اثم» و براساس قاعده «التعزیر لکل امر محرّم» قابلیت مجازات ناظر غیر دیده بان ثابت می باشد . در این پژوهش تلاش شده با بررسی نظریات مختلف، مسئولیت کیفری ناظر غیر دیده بان در جنایت به اثبات برسد تا با لزوم اقدام متناسب از سوی حاضران در صحنه قتل، از تحقق جرائم و آسیبهای اجتماعی پیشگیری شود.
Surveillance in the crime of murder, which facilitates the realization of the crime, is one of the examples of the vice and is punishable from the legal point of view due to the theory of the metaphor of the guilt of the vice from the main crime. And from the point of view of jurisprudence, based on the existing traditions, the punishment of blinding the eye is foreseen for the watcher. But in the case of a supervisor who does not guard, the famous jurists do not consider any responsibility towards the supervisor. While assuming the existence of a legal duty and leaving the legal duty on the part of the supervisor, the order of criminal liability is undeniable. On the other hand, if there is no legal responsibility, by measuring the state of the observer in relation to the victim, it is possible to prove the order of criminal responsibility through being a deputy and causation. And by referring to the rule of "sanctity of helping the wrongdoer" and based on the rule of "tazir for the sake of forbidden things", the possibility of punishing non-custodian supervisors is proven. In this research, an attempt has been made to prove the criminal responsibility of the non-observer in the crime by examining different theories, so that the realization of crimes and social harms can be prevented by taking appropriate action from those present at the crime scene.
Machine summary:
از سوي ديگر در قانون مجازات اسلامي نيز بحث نظارت غير ديده بان بر جنايت مغفول مانده و هيچ قانون صريح و روشني در اين زمينه وجود ندارد و همين خلأ قانوني موجب شده که در موارد متعددي با فرض حضور ناظرين و امکان انجام عمل بازدارنده از وقوع جنايت ، اقدامات لازم از سوي حاضرين صورت نپذيرفته و زمينه تحقق جنايت براي مجرمان فراهم مي آيد و قضات نيز با توجه به عدم صراحت قانون در اين موارد به برائت حاضرين در جنايت حکم نمودند .
اشکال اين نظريه اين است که ترتب عنوان مجرمانه بر عمل شاهد جنايت ، منوط به وجود وحدت قصد بين ناظر و قاتل يا صدق عرفي تحقق مساعدت و تسهيل در وقوع جرم است ، در حالي که تحقق چنين ملاکي در همه موارد نظارت جنايت ، امري برخلاف فهم عرف و ارتکاز عقلا است ؛ زيرا در بسياري از موارد، ناظرين ، منکر اراده مشترک با مباشر در قتل بوده و از سويي عرف نيز ، همواره صرف حضور در صحنه جرم را موجب تسهيل ارتکاب جرم و تحقق عنوان معاونت نمي داند.
٢-٢-نظريه عدم مسئوليت کيفري ناظر غير ديدهبان مشهور فقها بر اين باورند که وجود وحدت قصد بين ناظر ديده بان و قاتل و همراهي و مساعدت مباشر در انجام عمل مجرمانه ، موجب تحقق مسئوليت کيفري وي به عنوان معاون جرم مي شود؛ زيرا بين فعل ناظر و جنايت قتل ، رابطه سببيت برقرار ميشود و همين امر در تحقق اعانه و معاونت در جرم کافي است .
Helli, Allameh, Hasan-bin-Yusuf, (١٩٩٠) Iug,aR)se -re *@se ٠gR,e *-e *@se principles of faith, Qom: Islamic.