Abstract:
مکان اعتکاف همواره یکی از مباحث چالشی و محل تامل در مبحث اعتکاف محسوب میگردد که نقشی تعیین کننده در آن دارد. درست است که محل اصلی طرح این مبحث در ضمن شروط اعتکاف میباشد اما نگارنده تلاش نموده تا در بخشی مجزا به طور مفصل همه ادله و اقوال این مبحث را بررسی نموده و ضمن تحلیل اقوال ، نظریه اقوی را مطرح نماید. از منظر امامیه اعتکاف تنها در مسجد صحیح است و در تعیین کیفیت و کمیت مسجد، سه نظریه مهم وجود دارد. نظر مشهور این است که اعتکاف تنها در مساجدی که پیامبر و امامان در آن نماز خواندند صحیح است و نظریه دیگر بر آن است که اعتکاف در مسجد جامع و مسجد اعظم نیز واقع میشود. نظریه سوم آن است که با توجه به عمومات قرآن ، اعتکاف در هر مسجدی صحیح است . البته نظریه سوم تنها یک قائل دارد و از همین رو مباحث این بخش در ضمن دو فصل مطرح میشود: ا.
بررسی اقوال و ادله مشهور. ب . بررسی اقوال و ادله غیر مشهور، که عمده طرفداران غیر مشهور، فقهای متاخر به خصوص فقهای بعد از فخرالمحققین تا فقهای معاصر هستند.
Machine summary:
نظر مشهور اين است که اعتکاف تنها در مساجدي که پيامبر و امامان در آن نماز خواندند صحيح است و نظريه ديگر بر آن است که اعتکاف در مسجد جامع و مسجد اعظم نيز واقع ميشود.
٢. شيخ طوسي نيز همانند شيخ صدوق اعتکاف را همان مساجد پنج گانه به خاطر حضور امام عادل (عليه السلام ) پذيرفته است .
ابن حمزه نماز جماعت پيامبر اسلام (ص ) و نماز جمعه امام (ع ) را شرط ميداند و از همين رو اعتکاف را در مساجد چهارگانه پذيرفته است و مسجد مدائن را نيز به دليل روايتي که آمده پذيرفته است .
طرفداران اين نظريه به طور عمده توجيهاتي را براي صحيحه عمر بن زيد و ديگر روايت هاي اربعه ميآورند که مراد از مساجد و نام بردن آن ها در روايات از باب ذکر افضل و اشرف مصاديق ميباشد و نه حصر مصاديق اعتکاف در آن مساجد اربعه يا خمسه ؛ زيرا مسلم است که پيامبر (ص ) در مساجد ديگري غير از مسجد النبي نماز جماعت خوانده است همانند مسجد قبا و مسجد ذوالقبلتين و مسجد برثاء و ...
حال پرسش اصلي بحث اين است آيا مطلق مسجد جامع در مکان اعتکاف شرط است و يا اينکه اعتکاف تنها در مساجد جامعي که در برخي از روايت ها ذکر شده است (مساجد خمسه ) صحيح ميباشد؟ طرفداران مسجد جامع خاص که نظريه اشهر نيز مشهور محسوب ميشود به روايت صحيحه عمر بن زيد و مرسله صدوق عمل نموده اند.