Abstract:
یکی از غزلسرایان معاصر که شعرش در سالهای اخیر مورد توجّه بوده، فاضل نظری است. او به عنوان شاعر «جریانساز» دهه اخیر شناخته شده است. نظریه انسجام متن هالیدی (Halliday) که با همکاری رقیه حسن، تکامل یافت، متن ادبی را در سه محور انسجام دستوری، لغوی و منطقی (معنایی یا پیوندی) واکاوی میکند. در پژوهش حاضر، یکی از غزلیات شناختهشدۀ فاضل نظری بر اساس معیارهای نظریه هالیدی و حسن، در دو محور عمودی و افقی، بررسی شده و پس از ارزیابی مؤلفههای این نظریه، و جستجوی مصادیق آن در شعر او، این نتایج به دست آمده است: غزل فاضل نظری به لحاظ التفات به عناصر انسجام دستوری و لغوی، ظرفیت بالایی دارد و تمام واژگان ابیات آن زنجیروار به هم گرهخورده است. تمام بیتهای آن، از نظر انسجام منطقی نیز به شگردهای ایجاد انسجام، بر اساس نظریه هالیدی و حسن، توجّه نشان داده و غالب ابیات آن، بیش از یکی از معیارهای این نوع انسجام را دارا هستند. نظر به نظریه هالیدی و حسن، در غزل مورد نظر، میتوان یکی از دلایل توجّه به شعر فاضل نظری را در دهه اخیر، انسجام متن در شعر او دانست.
Sonnet is a poetic form with a brilliant record in the history of Persian poetry and is still favored by those interested in poetry. A contemporary lyricist whose poetry has been shining in recent years is Fazel Nazari. He is known as the "current" poet of the last decade. The theory of coherence proposed by Halliday and Roghayeh Hassan examines literary texts in the domains of grammatical, lexical and logical coherence (semantic or conjunctive). The present study focuses on a well-known sonnet of Fazel Nazari based on the criteria of Halliday and Hassan’s theory in both vertical and horizontal domains. The results show that Fazel Nazari’s sonnet has a high capacity in terms of the elements of grammatical and lexical coherence, and all the words in its verses are chained together. In terms of logical coherence, all the verses pay attention to the techniques of coherence according to Holliday and Hassan theory. Also, most of the verses represent more than one of the coherence criteria. According to Halliday and Hassan's theory in connection with the sonnet in question, one of the reasons for paying attention to Fazel Nazari's poetry in the last decade can be the prominence of the elements of this theory in his poetry.
Machine summary:
در پژوهش حاضـر، یکی از غزلیات شـناخته شـدة فاضل نظری بر اساس معیارهای نظریۀ هالیدی و حسن ، در دو محور عمودی و افقی، بررسی شده و پس از ارزیابی مؤلفه های این نظریه ، و جستجوی مصادیق آن در شعر او، این نتایج به دسـت آمده اسـت : غزل فاضل نظری به لحاظ التفات به عناصر انسجام دستوری و لغوی، ظرفیت بالایی دارد و تمام واژگان ابیات آن زنجیروار به هم گره خورده اســت .
تمام بیت های آن ، از نظر انســجام منطقی نیز به شــگردهای ایجاد انسجام ، بر اساس نظریه هالیدی و حسن ، توجّه نشان داده و غالب ابیات آن ، بیش از یکی از معیارهای این نوع انسجام را دارا هستند.
جدول ١- عناصر انسجام متن در نظریه هالیدی و حسن Table 1- Elements of text coherence in Halliday and Hasan's theory (به تصویر صفحه رجوع شود) علاوه بر این حامد نوروزی و غلامحســین غلامحســین زاده مقاله ای با عنوان «نقش عوامل ربط زمانی در انسـجام متن » (١٣٨٨) نوشــته اند و در آن به جایگاه عوامل ربط از جملـه : (رابطـۀ افزایشـــی، رابطۀ تقابلی، رابطۀ علی و رابطۀ زمانی) پرداخته و ضـــمن اســتخراج مصــادیق آن ، به تأثیرگذاری حضــور این عوامل در متن برای ایجاد انســجامِ بیشتر نظر داشته اند.
٢ـ روش انسجام متن برای بررسـی انسـجام در یک متن ، همچنین جهت ایجاد نظم در پیشبرد این کار، انجام مراحل زیر به ترتیب ، ضروری است : ١) بررسی انسجام دستوری و لغوی متن ؛ الف - نوشتن متن به صورت بند (جمله به جمله )؛ ب - نوشتن واژه های هر بند، صرف نظر از حروف ربط ، اضافه و ...
در این زنجیره ، بین واژه های زمستانی و بارانی، همچنین بین «شیطانی» و «قربانی» انسجام لغوی از نوع «شمول معنایی» وجود دارد.