Abstract:
بیان مسئله: در مطالعات روششناسی طراحی پیوسته فرض بر این بوده است که طراحی یک کنش، ادراکی یکتاست که در حوزههای حرفهای متنوع بهکار گرفته میشود. کلیت این امر مردود نیست، اما پس از قریب به 70 سال مطالعات روششناسی طراحی و با تکیه بر شناخت عمومی مشترک از طراحی، اینک میتوان به این پرسش پرداخت که تفاوتهای روش طراحی در حوزههای گوناگون چه هستند؟ و دلیل این تفاوتها چیست؟ به طور جزئیتر، این پژوهش مسئله را محدود به مقایسة روش طراحی در دو حوزة طراحی محصول و طراحی معماری کرده و پرسیده است که: «تفاوتهای روش طراحی در رشتههای طراحی محصول و طراحی معماری چیست؟» برای یافتن پاسخ، باید به این پرسش مقدماتی پاسخ داده میشد که روش طراحی در طراحی محصول و طراحی معماری چگونه است؟
هدف پژوهش: شناسایی تفاوتهای روش شناختی طراحی محصول و طراحی معماری.
روش پژوهش: با توجه به نقدی که در پیشینه نسبت به مسئله و روش آزمون پژوهشهای مشابه مطرح شده است، طرح این پژوهش از لحاظ ماهیت، کیفی-موردی و از نظر روش، تجربی-توصیفی است. برای گردآوری اطلاعات از آزمون و مصاحبههای بیرهنمود (ناساختمند)، استفاده شده است و برای پالایش و طبقهبندی اطلاعات از روش دادهبنیاد استفاده شده است. چهارچوب نظری این پژوهش روششناسی طراحی با رویکرد «ادراکشناسی طراحی» بوده است.
نتیجهگیری: پس از برداشت دادهها از طریق آزمون و مقولهبندی آنها، روی یافتهها، بحثهایی صورت گرفته است که نشاندهندة 17 مورد کلی بودهاند. در جمعبندی میتوان گفت که روش طراحی محصول و طراحی معماری در برخی ابعاد مشابه است اما در برخی دیگر این دو گروه رفتارهای متفاوت آشکاری دارند. در جنبههای مشترک ابعاد ذاتی و سرشتی طراحی دیده میشوند اما در جنبههای افتراق، نقش محیط و آموزش کاملا مشهود است.
Machine summary:
کلیت این امر مردود نیست، اما پس از قریب به 70 سال مطالعات روششناسی طراحی و با تکیه بر شناخت عمومی مشترک از طراحی، اینک میتوان به این پرسش پرداخت که تفاوتهای روش طراحی در حوزههای گوناگون چه هستند؟ و دلیل این تفاوتها چیست؟ پرسش تحقیق: به طور جزئیتر، این پژوهش مسئله را محدود به مقایسۀ روش طراحی در دو حوزۀ طراحی محصول و طراحی معماری کرده و پرسیده است که: «تفاوتهای روش طراحی در رشتههای طراحی محصول و طراحی معماری چیست؟» برای یافتن پاسخ، باید به این پرسش مقدماتی پاسخ داده میشد که روش طراحی در طراحی محصول و طراحی معماری چگونه است؟هدف: شناسایی تفاوتهای روش شناختی طراحی محصول و طراحی معماری.
اینگونه پژوهشها مانند پرایس و استراکر (Price & Straker, 2017) و فراری (Ferrari, 2017) بر دیدن این تحولات و جنبههای «دگر نظامی 19 » طراحی، تأکید دارند یا نهایتاً مانند دین و لوی (Dean & Loy, 2020) توجه را به تفاوتها و لزوم چرخش افقهای شناختی طراحی معطوف میکنند.
در این پژوهش، مطابق با چهارچوب نظری روششناسی و هدف تحقيق، فرایند مقولهبندی در همین بخش متوقف شده است و تلاشی برای رسیدن به یک مقولۀ کانونی یکتا صورت نگرفته است، بلکه مقولات محوری و انتخابی در خط زمان قرار گرفتهاند تا تصویری از فرایند ذهنی طراحی هر کدام از موارد مطالعاتی استخراج شود.
در این رابطه نکات زیادی وجود دارد از جمله این که طراحان صنعتی نیز دیر یا زود به نمونههای موجود مراجعه میکردند، اما احساس میکردند که این کار درستی نیست، گواه ما این است که در برخی موارد توجیه میکردند که هدفشان تقلید نیست، بلکه فقط میخواهند از اصالت طرحشان مطمئن شوند.