Abstract:
هدف: ازجمله اهداف علمی انتخاب این موضوع «نشان دادن ظرفیت تمدنی و تمدنسازی آموزههای دینی بویژه قرآن کریم» است. ضرورت: خوانش فرهنگی و تمدنی اصطلاحات قرآن بهطور عام وآموزه " «مکنت» " بهگونهای خاص از مسائل مغفول مطالعات تمدنی بهشمار میآید، بنابراین برای کشف و تبیین علمی این آموزهها، انجام پژوهشهایی از این قبیل ضروری است روش: این مقاله با روش تحلیلی و مستند به تفاسیر فریقین از قرآن و نیز متون تاریخی و تمدنی در پی پاسخ به سوالهای پژوهش است. یافتهها: حاکی از آن است که واژگانی نظیر ملک، امت، حکم، ولایت و ارض ساختار آموزه «مکنت» در قرآن را شکل میدهد و شاخصه اصلی آن ثبات و استقرار یافتگی، قدسی بودن و در جهت رشد حقیقی مردم حرکت کردن است. چنانکه آثار آن در تاسیس نظامات و نهادهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی- اجتماعی در مقیاس جهانی قابل انعکاس است. نتیجه: بازنمایی ماهیت و حقیقت تمدن مبتنی بر آموزههای دینی یعنی ایجاد معنویت خداسو، در سخن از وجهه معنوی و باطنی تمدن و نهادسازی و ساختارسازی در سخن از وجهه مادی تمدن برای تحقق یافتن مقاصد الهی.
Purpose: Among the scientific purposes of choosing this subject is "showing the civilizational capacity and civilization of religious teachings, especially the Holy Quran". Necessity: The cultural and civilizational reading of the terms of the Qur'an in general and the teaching of "Muknat" in a special way are considered neglected issues of civilizational studies, therefore, to discover and scientifically explain these teachings, Such researches are necessary. Method: This article seeks to answer the research questions with an analytical and documentary method based on the interpretations of the Qur'an and historical and cultural texts. Findings: It indicates that words such as property, ummah, ruling, province, and land form the structure of the doctrine of "Muknat" in the Qur'an, and its main characteristics are stability and establishment, sanctity, and movement towards the true growth of people. is to do As its effects can be reflected in the establishment of political, cultural, economic and security-social systems and institutions on a global scale. Result: Representation of the nature and truth of civilization based on religious teachings means the creation of godly spirituality, in terms of the spiritual and inner aspect of civilization, and institutionalization and structuring in terms of the material aspect of civilization for the realization of divine purposes.
Machine summary:
در آن مدينه فاضله ، انسان موجودي برگزيده مينمود که در مقام «خليفۀ الله » وظايف خطيري را بر عهده داشت و در تکاپوي رسيدن به «قرب الي الّله » و رضايت خدا همه مراحل رشد و تعالي را با تمسک به قوانين الهي و سنت نبوي طي ميکرد(جاناحمدي، ١٣٩٥: ٥١) - تبيين رابطه ايمان، امت و «مکنت » رسالت اساسي آموزههاي تمدني قرآن ، ايجاد، تثبيت و ازدياد ايمان در جهـان اسـت ، در پـي گسترش همين «ايمان» هست که رونق و برکت به زندگي مردم برميگـردد، «ايمـان و تقـوا سـببِ نزول برکات زمين و آسمان ميشود»(جواديآملي، ١٣٩٠، ج٢٤: ٤٣٦) اگر اين مفهومِ بنيادين را از تمدن حذف کنيم آن تمدن گرچه تمدن هست ، اما ديگر اسلامي نخواهد بود، بعد از مرحله ايجاد ايمان، خداي متعالي جهت تثبيت ايمان، از امت سازي و جهت گسترش و جهـانيسـازي ايمـان، از «مکنت » استفاده کرده است .
استعمال واژه و طرح «مکنت » براي فرد يا گروهي از انسانها که از جانب خداي قادر، قدرت، ثبات و اسباب سلطه و حکمراني به آنهـا داده شـده کـه بتواننـد جامعـه را در مسـير مقاصـد الهـي مديريت کنند و به تشکيل جامعه ديني با اهداف مشترک اقدام کنند، بـراي نخسـتين بـار در قـرآن ارائه شده است ؛ زيرا واژه «مکنت » در ميان اعـراب مفهـومي جامعـه شـناختي و سياسـي - فرهنگـي نداشته است ، بلکه بيشتر در معناي "بيض الضب " به کار ميرفته است که براي دسترسي به آن بايـد تلاش فراوان ميکردند، اّما قرآن انقلابي معناشناختي در مفهوم «مکن » ايجاد کرد.