Abstract:
صورت و ظاهر هر اثر ادبی، معماری واژه‌ها با استفاده از صنایع ادبی و هنرسازه‌هاست. معنا نیز، پیام یا جریان فکری است که شاعر یا نویسنده قصد دارد با استفاده از آشنایی‌زدایی و هنجارگریزی آن را برای مخاطب، تازه جلوه دهد. درک ادبی، ابتدا در چینش واژگانی است، ولی پیام به این دلیل که مدّت طولانی‌تری در ذهن می‌ماند و زودتر از صورت شعر، در حافظۀ مخاطب تداعی می‌شود، می‌تواند به اصالت ادبی و ماندن آن در ذهن و زبان کمک کند. در متون ادبی، گاه چینش الفاظ ِ‌آن‌ها مدّ نظر و گاه‌پیام ِ‌آن‌ها مورد توجّه است، چینش الفاظ و تنظیم آن‌ها در ساختار شعر، جنبۀ زیبایی‌شناختی دارد و شکل ِصوری آن در نظر است. به علاوه هر اثر ادبی جدا از هنرمندی‌ها‌ی زبان، دارای مفاهیم ضمنی یا همان معنا است. برای برخی از شاعران صورتگرای معاصر که تحت تأثیر مکتب فُرمالیسم هستند، صورت و چینش الفاظ، را مهمتر از پیام شعر می‌دانند و در مقابل ِآنان، شاعران دیگری هستند که معنا یا پیام شعر را، در نظر دارند. مقاله که به روش کتابخانه‌ای نگاشته شده است با بررسی انواع هنجارگریزی در اشعار احمد شاملو به عنوان نمونه‌ای از گروه شاعران معناگرا و اشعار یدالله رؤیایی از زمرۀ گروه شاعران صورتگرا و ذکر شاهد مثال‌های فراوان، قصد دارد به این پُرسش پاسخ دهد که آیا معناگرایان نیز از شگردهای صورتگرایان و هنجارگریزی و آشنایی‌زدایی و در کدام شکل آن استفاده می‌کنند؟
Formalism is one of the influential literary schools that rose to prominence in the beginning of the 20th century with Shklovsky's writings. It emphasized the necessity of scientific analysis of artistic and literary works through highlighting the disadvantages of traditional and symbolic criticisms that were prevalent. In this article, authors intend to examine the formalistic manifestations of Ahmad Shamlou's and Yadollah Royaee's poems and provide examples of symbols and signs of the poets' counter-readings in the poem. The findings of this descriptive-analytical research reveal that the artistic beauty of Ahmad Shamlou's and Yadollah Royaee's poetry owes a lot to deviations in their poems. By looking carefully at the poems of these two poets, we can conclude that he strongly believes in the element of beauty and uses all his artistic efforts to draw attention to the concept and meaning and deliver the message to his audience without ignoring the realm of aesthetics.
(
, 
, 
)
