Abstract:
یعرض هذا البحث مفهوم الخطاب عند المفکر الفرنسی میشال فوکو وعلاقته بالدراسات اللغویة التی تأثر بها، من حیث التعرف علی الزوایا التی یتفق فیها تصوره لهذا المفهوم مع التصور اللسانی وکذا الجوانب التی یتمیز فیها عنه. کما یتعرض البحث إلی التعریفات التی قدمها فوکو للخطاب فی عدة مناسبات وذلک من جوانب مختلفة، محاولا بذلک تجنب أی نظرة أحادیة فی التعاطی مع هذا المفهوم، وتقبل جمیع أبعاده التی دعا إلیها فوکو، فانطلق البحث بالتذکیر بالتوجه النظری العام الذی یتشغل علیه، وبخصائص نظریته الخابیة، ثم تتبع تعریفاته للخطاب من الأوجه التی تناله من خلالها، من جانب کونه مجموعة من الملفوظات مجتمعة وأنه قواعد تعبر عن بنیته ومن حیث إنه ممارسة اجتماعیة.
این تحقیق مفهوم گفتمان را از دیدگاه میشل فوکو متفکر فرانسوی و ارتباط ان با مطالعات زبانشناختی موثر بر ان را از جهت شناسایی زوایایی که برداشت وی از این مفهوم با برداشت زبانشناختی مطابقت دارد و نیز جنبههای موجود در ان ارايه میکند تا از ان متمایز شود. این پژوهش همچنین به تعاریفی که فوکو در موارد متعدد از جهات مختلف به گفتمان ارايه کرده است و سعی دارد با گنجاندن همه ابعاد انچه فوکو خواستار ان بود، از هرگونه نگاه یکجانبه در برخورد با این مفهوم جلوگیری کند. پژوهش با بیان جهتگیری نظری کلی که فوکو را به خود مشغول میکند و ویژگیهای نظریه او اغاز شده و سپس تعاریف او از گفتمان را از جنبههایی که از طریق ان به دست میاید دنبال میکند، از این جهت که مجموعهای از کلمات است که در کنار هم قرار گرفتهاند و قواعدی هستند که ساختار ان را بیان میکنند، و از این جهت که یک عمل اجتماعی است.
This research presents the concept of discourse according to the French thinker Michel Foucault and its relationship to the linguistic studies that he was influenced by, in terms of identifying the angles in which his perception of this concept agrees with the linguistic perception, as well as the aspects in which it is distinguished from it. The research is also exposed to the definitions Foucault presented to discourse on several occasions from different sides, trying to avoid any unilateral view in dealing with this concept, by including all its dimensions that Foucault called for. The research started by recalling the general theoretical orientation that preoccupies Foucault, and the characteristics of his theory, and then follows its definitions of the discourse from the aspects through which it reaches it, in terms of being a group of collective utterances then by the structure of it rules that, and finally in terms of being a social practice.