Abstract:
هدف از جستار حاضر نگاهی به زندگانی، احوال وآثارشیخ روزبهان بقلی است.
وی یکی از مهمترین چهرههای تصوف در قرن ششم هجری است و در عرفان و تصوف جایگاه ویژهای دارد و بسیار مورد توجه و احترام عارفان و حکیمان شاخص ادوار مختلف تاریخی بوده است. از جمله شیخ اجل سعدی شیرازی در یکی از قصاید برای حفاظت زادگاه مورد علاقهاش، خداوند را به عزت و احترام روزبهان سوگند داده که از شیراز محافظت فرماید:
به ذکر و فکر عبادت به روح شیخ کبیر به حق روزبهـــان و بـــه حق پنج نمـاز
که این امر نشانهی واضحی براشتهار و احترام خاص این عارف برجسته در روزگار خود بوده است. روانشاد دکتر محمد معین براین باوراست که «برای فهم و شناخت آثار بزرگانی همچون عطار، مولانا، عراقی، اوحدی کرمانی و... شناخت آثار روزبهان بقلی ضروری است. شاعران پارسیگوی مشهوری از جمله: فخرالدین عراقی، عبدالرحمان جامی، داعی شیرازی بارها اشعاری در ستایش وی سروده یا اقوال و احوال وی را به رشتهی نظم در آوردهاند. چند تن از پژوهشگران حوزهی عرفان و تصوف در قالب پژوهشهای تاریخی، عرفانی به اثرپذیری لسان الغیب حافظ شیرازی – بزرگترین غزلسرای فارسی- شیخ شهاب الدین سهروردی وابن عربی - عارف بزرگ ونگارندهی فتوحات مکیه – از روزبهان بقلی پژوهشهای قابل تاملی را به رشتهی تحریر درآوردهاند. ازاین روی شناخت احوال وآثار این عارف بزرگ شوریده درفهم آثار عرفانی بعد از خود راهگشا ومفید است واین نکته انگیزهی اصلی این نوشتار بوده است.
Machine summary:
در این کتاب که فارسی است روز بهان سر گذشت خود را در ان آورده است و منتخبی از ان نیز در تحفه العرفان و روح الجنان آمده است، از این کتاب نسخههای در دست است که از ان جمله یکی در آستان قدس رضوی وجود دارد.
5. الانوار فی کشف الاسرار: این کتاب در روح الجنان و تحفه العرفان و نیز در مقدمه عبهر العاشقین نیامده لکن به این نام در منابع دیگری چون نفحات الانس جامی و فارسنامه میرزا حسن فسوی و دیگران بر میخوریم و دکتر معین تصور کرده است که این کتاب با کتاب کشف الاسرار یکی است در صورتی که دو کتاب مختلف، و از هر دو کتاب در مقدمه روز بهان نامه جداگانه یاد شده و مخصوصاً از این کتاب مورد بحث آقای دانش پژوه به نسخهای در تاشکند اشاره مینماید که در مکاشفات اولیا و مقامات اهل معرفت و سر اسرار صوفیه است.
در مقدمه عبهر العاشقین ضمن این که چند نسخه از این کتاب را به دست میدهد، چنان میآورد که ماسینون معتقد است این کتاب همان رسالهی قدسیه شیخ روز بهان است، اما به دلیل اینکه تحفه العرفان و روح الجنان نام این دو کتاب را جداگانه ذکر کردهاند به گمان من دو کتاب میباشند(البته روحالجنان به نظر ماسینون گویا نرسیده است) بخصوص که در روحالجنان برگزیدهای از آن نیز آمده است.
(دانش پژوه، 1347: 44) از این کتاب بر گزیده هایی نیز در کتابهای تحفه العرفان و روح الجنان آمده است.