Abstract:
یکی از الفاظ مبهم ومورد اختلاف شاهنامه، واژه «کریمان» است که در دو بیت شاهنامه، در مقام نیای رستم آمده‌است. ادبای معاصر، متاثر از محمدمعین، کریمان را جمع کریم و فرهنگ‌نویسان، کاتبان، حماسه‌سرایان و زبان‌شناسان آن را نام خاص دانسته‌اند، ولی در توجیه ابهام‌ها و ریشه واژه ناموفق بوده‌اند. این جستار با روش ریشه‌شناسی‌درزمانی و زبان‌شناسی‌تطبیقی، اشکال تاریخی واژه (کارفرمان، کهرمان و قهرمان) را در تطبیق با موارد مشابه در منابع رسمی وعامیانه زبان‌های فارسی، ترکی، کردی و عربی بررسی کرده‌است. شکل کهن واژه، «کارفرمان»، به‌معنای گماشته دیوانی در اموری مثل خزانه (گنجوری) و در کاربرد نظامی، به‌معنای گماشته شاه در اداره سپاه بوده، به‌همین جهت، به پهلوانان سیستانی، و به‌طورخاص، به نیای رستم منتسب شده‌است. معنای مجازی شجاعت نیز از همین کاربرد ناشی‌شده، در شکل معرب لغت («قهرمان») به کاررفته‌است. فردوسی نیز، صورت اسم خاص این لغت را به‌عنوان نام نیای رستم ذکر کرده، برای اقتفای نریمان،«کهرمان» را به‌شکل «کریمان» تغییرداده‌است. بازسازی داستان این شخصیت در چرخه حماسه‌های سیستان، رابطه وی با هوشنگ‌شاه که در منابع سیستانی، سومین شاه‌ایران بود، روشن کرد و معمای انتساب کریمان به هوشنگ و سومین خسرو خواندن او نیز حل شد.
One of the vague words of Shah-nama is the word "Kariman", which is mentioned in Shah-nama as Rostam's ancestor. Contemporary scholars, influenced by Mo'in, considered the meaning of "Kariman" is the plural of the word "Karim", and lexicographers, epic poets, and linguists called it a special name, but they could not express the etymology of the word.Using Diachronic Etymology and Comparative Linguistics, this paper examines the historical forms of the word (Kar-framan, Kahruman and Qahramân) in comparison with similar cases in official sources and folklore literature in Persian, Turkish, Kurdish and Arabic. The old form of the word, " Kar-framân", in the official usage meant agent in the court in matters such as treasury and in military usage, meant the king's appointment in of the military department. For this reason, this title has been attributed to Sistani heroes, and in particular, to Rostam's ancestor. The implicit meaning of courage is also derived from the military usage of the word, used in the Arabicized form of the word ("Qahramân"). Ferdowsi also mentioned the form of the special name of this word as the name of Rostam ancestor, and changed "Kahruman" to "Kariman" in order to rhyme with Nariman. The reconstruction of the story of this character in the cycle of Sistani epics, clarified his relationship with "Hüšang-Shah", who in Sistani sources was the third king of Iran. Therefore, the problem of Kariman's attribution to Hüšang was also solved and it became clear why he was named the third king of Iran.
(
, 
, 
)
