Abstract:
راهپیمایی اربعین که اینک گسترهی جهانی یافته، جلوهای از اُمت واحده اسلامی و حرکتی پویا و نمادین از فرهنگ و تمدن دینی را به تصویر کشیده است. سؤال پژوهش این است که کارکردهای تمدنی راهپیمایی اربعین با رویکرد جامعهشناختی چیست؟ نگارش مقالهی حاضر، حاصل چهل مصاحبه با نخبگان دانشگاهی و حوزوی با روش کیفی از نوع تحلیل مضمون و کدگذاری متن و استخراج مفاهیم و مقولات کلیدی و منتخب تمدنی که سرانجام به مقولاتی چندگانه دستیافته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که هویت بخشی، نظم و انسجامبخشی، از کارکردهای اجتماعی- تمدنی، تعمیق معنویت و خودسازی از کارکردهای اخلاقی- تمدنی و اقتدار آفرینی، وحدت جهان اسلام و امنیت، بخشی از کارکردهای سیاسی-تمدنی راهپیمایی اربعین حسینی به شمار میرود.
The Arbaeen procession, which has now reached a global scale, has depicted a manifestation of the united Islamic nation and a dynamic and symbolic movement of religious culture and civilization. The research question is, what are the civilizing functions of the Arbaeen procession with a sociological approach? The writing of this article is the result of 40 interviews with academic and seminary elites using a qualitative method of thematic analysis and text coding, and extracting key and selected concepts and categories of civilization that has finally reached multiple categories. The findings of the research show that identity-building, order, and integration are among the social-civilizational functions, deepening spirituality and self-improvement are among the moral-civilizational and authority-creating functions, the unity of the Islamic world, and security, is part of the political-civilizational functions of the Arbaeen Hosseini march.
Machine summary:
یافتههای پژوهش نشان میدهد که هویت بخشی، نظم و انسجامبخشی، از کارکردهای اجتماعی- تمدنی، تعمیق معنویت و خودسازی از کارکردهای اخلاقی- تمدنی و اقتدار آفرینی، وحدت جهان اسلام و امنیت، بخشی از کارکردهای سیاسی-تمدنی راهپیمایی اربعین حسینی به شمار میرود.
نویسنده اعتقاد دارد که آنچه در مراسم راهپیمایی اربعین میگذرد از منظر حُبی و عشقی، حُب الحسین، و انفاق مالی آن، کارکرد تمدنی قابلیت الگوسازی دارد و موجب وحدت و معرفت افزایی زائران شده و این تناسبات زمینهی عمران و تمدن و نشانهی عقلانیت جامعهی شیعی است.
یکی از شاخصهای تمدنی اسلام، تشکیل امت واحده است که از واژگان قرآنی و بر اساس باورها و اعتقادات مسلمانان برای بیان هویت واحد و سرنوشتی مشترک تحت عنوان امت یکپارچه اسلامی یاد میشود: «ان هذا امتکم امه واحده» (انبیاء/92) در مکتب توحیدی اسلام، بر مناسک جمعی و عبادات جمعی تأکید بسیاری شده که جلوههای بسیاری از تجمعات انـسانی را بهصورت سالیانه چون حج تمتع، نماز فطر و هفتگی همچون نماز جمعه و یا روزانه چـون نـماز جماعت در مساجد توصیه میکند که همگی این فـرایض و عـبادات، کـارویژه ای اجتماعی و فرا فردی دارند.
اختلافات مذهبی در امور اعتقادی، سیاسی و اجتماعی در بازهی زمانی راهپیمایی اربعین با عشق اهلبیت (ع) به حداقل ممکن میرسد و مطمئناً امنیت و آسایش حاصل این نظم خودجوش و مردمی، کارکرد عزت و کرامت انسانی به همراه دارد که این بنمایه موجب قوام یابی برای عزت فردی و جمعی خواهد شد.