Abstract:
پژوهش حاضر، به بررسی و مطالعة اسمهای مرکّب درونمرکز زبان فارسی، از دیدگاه نظریّة آمیختگی مفهومی میپردازد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده و شیوة گردآوری دادهها، کتابخانهای است. بدین منظور100 نمونه ترکیب دو اسمی درونمرکز از دو فرهنگ دهخدا و سخن انتخاب و بهطور تصادفی تحلیل شد. هدف از انجام این پژوهش، تعیین فرآیندهای شناختی دخیل در شکلگیری اسمهای مرکّب درونمرکز زبان فارسی (استعاره) و مشخّص نمودن میزان خلاقیّت فرایند ترکیب با توجّه به چارچوب نظری بنسز (2006) است. به اعتقاد وی هرچه در ترکیبها ارتباط استعاری قویتر باشد، میزان خلاقیّت و پویایی بهکار رفته در آنها بیشتر خواهد بود و به سطح انتزاعی معنا نیز افزوده میشود. نتایج برآمده از این پژوهش نشان میدهند که نظریّة آمیختگی مفهومی نهتنها قابلیّت و ظرفیّت کافی برای توصیف خلاقیّت و پویایی این فرایندها را دارد؛ بلکه تبیین متفاوت و تازهای از آنها را نیز ارائه میکند و گویشوران زبان فارسی تمایل بیشتری به استفاده از معانی استعاری برای تولید و درک اسمهای مرکّب درونمرکز را دارند.
The present study deals with the investigation and study of compound nouns within the center of the Persian language, from the perspective of the theory of conceptual fusion. The research method is descriptive-analytical and the data collection method is library. For this purpose, 100 examples of two noun combinations within the center from two cultures, Dehkhoda and Sokhon, were randomly selected and analyzed. The purpose of this research is to determine the cognitive processes involved in the formation of compound nouns within the center of the Persian language (metaphor) and to determine the creativity level of the composition process according to Bensez's (2006) theoretical framework. According to his belief, the stronger the metaphorical connection is in the compositions, the more creativity and dynamism used in them will be, and the abstract level of the meaning will be added. The results of this research show that the theory of conceptual fusion not only has the ability and capacity to describe the creativity and dynamics of these processes; Rather, it provides a different and new explanation of them, and Persian speakers are more inclined to use metaphorical meanings to produce and understand compound nouns within the center.
Machine summary:
» فاب 4 (1998: 66) ترکیب را ساختی متشکل از دو یا چند واژه میداند و بر این نظر معتقد است که واژهها در ترکیب، معنای خودشان را حفظ میکنند و همان معنایی که بهتنهایی دارند را در برمیگیرند و در واژههاي مركّب درونمرکز معناي Bloomfield Wujastyk Bauer Fabb كلّ واژة زير شمول عنصر هسته است».
استعاره در دیدگاه شناختی، ساختار مفهومی ویژهای دارد و شامل دو حوزة مفهومی است که یک حوزه از تجربه براساس حوزهای دیگر درک و بیان میشود که انتقالدهندة ساختار، روابط داخلی، منطق الگوی شناختی و کانون معنای اصلی حوز 2 n"/>n"/> به ح 3 n"/>n"/> 4 g"/>g"/> است، ما با برخورداری از دانشی که از یک مفهوم (مبدأ) داریم و با انتقال یا نگاشت این دانش بر مفهومی دیگر (مقصد)، میتوانیم چیزی را توصیف و آن را درک کنیم 5 s"/>s"/>، 2002 > به مثالهای زیر توجّه ک > (۱-۱) رابطة ما به بن بست رسیده > (۱-۲) نگاه کن، راه طولانی را طی کرده > (۱-۳) بر سر دو راهی هستیم، هر کدام میتوانیم راه خود را بر > (۱-۴) رابطه ما راه به جایی نمی > فهمیدن عشق (مقصد) بر اساس سفر (مبدأ) «عشق» که مفهومی انتزاعی است را براساس مفهوم عینیتر «سفر» درک کرده ایم.
5-1 اسمهای مركّب اسم درونمرکز با وابسته استعاری واژة مركّبی مانند گاوصندوق درونمرکز محسوب میشود، این واژه در فرهنگ دهخدا به معنی «صندوق بسیار بزرگ یا صندوق بزرگ آهنین» است (دهخدا، 1377، ج 12: 18928) و در فرهنگ سخن به معنی «صندوق بزرگ فلزی نسوز برای نگهداری پول، اشیای گرانقیمت و اسناد تعریفشده است.