Abstract:
واقعه سقیفه، پس از رحلت رسول خدا’، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بوده است. در سقیقه بنیساعده، عدّهای از صحابه بر خلاف وصیّت پیامبر اکرم’ درباره خلافت امیر مومنان×، ابوبکر را به عنوان جانشین آن حضرت انتخاب کردند. از این رو، جریان سقیفه، فراز مهمّی در تاریخ به شمار میرود که باید از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار بگیرد. یکی از ادّعاهای برخی از علمای اهل سنّت، بیعت اهل حلّ و عقد با ابوبکر است. ادعایی که در مقاله «بررسی حضور اهل حلّ و عقد در انتخاب خلیفه اوّل با شناخت فهرستی حاضران در سقیفه بنیساعده» رد شد. در مقاله کنونی به اسامی کسانی که با انتخاب خلیفه در سقیفه و خلافت ابوبکر مخالف بودند اشاره میشود تا ادّعای یادشده، بیش از پیش نقد و رد شود. در برخی از منابع معاصر، نام 48 تن از مخالفان برده شده، امّا پژوهش حاضر 72 تن از مخالفان ابوبکر را معرّفی و چگونگی مخالفتشان را تبیین کرده است. در مقاله پیشین به نام 35 نفر از مخالفان ابوبکر اشاره شده بود و این مقاله به 37 تن دیگر میپردازد.
Machine summary:
واژگان کلیدی سقیفه بنیساعده، خلافت ابوبکر، مخالفان ابوبکر، اهل حلّ و عقد، کلام، تاریخ خلفا، تاریخ اسلام پیشگفتار رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در دوران حیاتشان بارها به جانشینی علی بن ابی طالب ( علیه السلام) اشاره کرده و به مسلمانان تأکید کردند که پس از رحلتشان از ایشان اطاعت کرده و آن حضرت را به عنوان خلیفه بپذیرند.
جابر، افزون بر نقل روایات فراوان درباره ولایت و فضائل امیرالمؤمنین ( علیه السلام) و اینکه در نقل ابن شاذان از جمله رجعتکنندگان به آن حضرت پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه وآله) شمرده شده، نامش در فهرست کسانی قرار گرفته که محبّتشان واجب است و هیچ واجبی را تغییر ندادند.
سهل به عنوان معترض به خلافت ابوبکر در مسجد ایستاد و گفت: گواهی میدهم که از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) بر فراز منبر شنیدم که فرمود: «امامِ شما پس از من علی بن ابیطالب است و او خیرخواهترین مردم برای امّت من است».
طفیل از اینکه مردم در زمان رسول خدا (صلی الله علیه وآله) امام علی ( علیه السلام) را با عنوان «امیرالمؤمنین» میخواندند و با این وجود خلافت از ایشان دریغ شد اظهار تعجّب نمود.
پس از غصب خلافت توسّط ابوبکر، عمران به همراه بریده نزد او رفتند و به او یادآوری کردند که پیامبر (صلی الله علیه وآله) به اصحاب خود دستور داده بودند به حضرت علی ( علیه السلام) به عنوان «امیرالمؤمنین» سلام کنند و خود ابوبکر نیز چنین کرد.