Abstract:
مجموعة متون موسوم به «اعمال شهدای مسیحی ایران» از جمله منابع مکتوب مهم برای بازسازی تاریخ ایران در عصر ساسانی است؛ به گونه ای که پاره ای از داده های تاریخی که از این متون به دست می آید منحصر به فرد است و در منابع دیگری به آنها اشاره نشده است. اما در قیاس با سایر منابع کلاسیک تاریخ ساسانیان کمتر به این متون توجه شده است. از اینرو شناخت پژوهش هایی که تا به امروز بر روی این منابع انجام شده است در کنار ارائه ترجمه های تازه و علمی، با هدف بیرون کشیدن داده های تاریخی موجود در این متون برای کمک به شناخت ما از دوران ساسانی امری ضروری است. بخش نخست این مقاله به بررسی سابقة پژوهش های علمی که تاکنون بر روی این منابع انجام شده است اختصاص یافته است و در بخش دوم، متن کوتاه سریانی «فهرست شهدای کرخا ذِ بیت سلوک » بررسی و ترجمه ای از متن سریانی آن به فارسی ارائه می شود.
A collection of texts known as "The Persian Christian Martyr's Acts" are amongst significant written sources for reconstruction of Sassanian period in the history of Iran. They contain some unique data which no other source can provide. Unfortunately, these texts have neither been considered adequately nor employed in comparison with other classical sources about Sassanian history. The first part of the article reviews the background of the scientific researches that has been done on these sources up to now. The Second part aims firstly to study the short Syriac text known as "Martyrs of Karkha de Beth Selok" and secondly to provide a Persian translation.
Machine summary:
فهرست روايات موجود در دو دست نويس سرياني واتيکان ١٦٠ و ١٦١، در جلد دوم اين مجموعه آورده شده است که شامل عناوين برخي از مهم ترين شهادتنامه هاي مسيحيان ايران در عهد ساساني به زبان سرياني است ٧.
2- Stephanus Evodius Assemani 3- Acta Sanctorum Martyrum Orientalium et Occidentalium ٤- تنها دو شهادتنامه يعقوب و مهرشاپور در اين مجموعه مربوط به دوران سلطنت بهرام پنجم است .
سال ١٩١٥ميلادي از تعدادي از مهم ترين شهادتنامه هاي سرياني مسيحيان ايران در اثر خود به نام «گزيده اعمال شهداي ايراني »١ به زبان آلماني انجام داد، همچنان از ماندگارترين پژوهش هايي است که که در زمينه ترجمه اين متون صورت گرفته است .
وايزنر در اين پژوهش که رسالۀ دکتري وي بود، اگرچه ترجمه اي از اين متون به دست نميدهد، به شکلي دقيق به تجزيه و تحليل اين منابع پرداخته است ، به گونه اي که مطالعه اثر وي براي شناخت بهتر از شهادتنامه هاي سرياني متعلق به دوران شاپور دوم ضروري مينمايد٧.
همچنين دلهايه ١٠ در سال ١٩٠٥ ميلادي روايات پراکنده يوناني درباره شهداي مسيحي ايران را در اثر خود به نام « نسخه هاي يوناني از اعمال شهداي ايران در زمان شاپور دوم»١١، به همراه متن ويرايش شده يوناني و ترجمه لاتين گردآورد که براي شناخت روايات يوناني از شهداي مسيحي ايران بسيار حائز اهميت است .
٦- بنابر متن سرياني رويدادنامه کرخا ذ بيت سلوک (٥٠٨ ,AMS II)، اين شهر به دست پادشاه آشوري به نام ساردون (در جاي ديگر متن سارگون) احداث شده است .