Abstract:
تا پیش از وقوع جنگ اول جهانی و سقوط امپراتوری عثمانی، متفکران جهان اسلام اغلب دو مقوله ی دین و دولت را مفاهیمی به هم پیوسته تفسیر می کردند و قائل به جدایی و تفکیک دین و دولت از یکدیگر نبودند. در اواخر دوران امپراتوری عثمانی و اواسط حکومت قاجار، با رشد تفکرات سیاسی غرب در جهان اسلام و بعدها با سقوط این امپراتوری، اندیشه های سیاسی مدرن در میان روشنفکران و نوگرایان مسلمان رشد و گسترش یافت. از قرن نوزده محصلانی که به اروپا رفته بودند، با تاثیرپذیری از اندیشه دولت – ملت ندای جدایی دین از دولت را مطرح کردند. با روی کار آمدن حکومت پهلوی این جریان بیش از پیش تقویت شد و با طیف مذهبیون وارد چالش جدی شد. امام خمینی(ره) که پس از درگذشت آیت الله بروجردی مرجعیت حوزه علمیه را عهده دار بود، تلاش کرد تا با ارائه تفسیری جامع گرایانه از دین آن را به تمامی ابعاد زندگی انسان پیوند دهد. پژوهش حاضر تلاش دارد تا با طرح این پرسش که منظور از تفسیر جامعگرایانه امام از اسلام چیست، پاسخ ایشان را در قالب موضوعات عمدتاً سیاسی- اجتماعی تبیین نماید.
Before the outbreak of World War I and the fall of the Ottoman Empire, thinkers in the Islamic world often interpreted the two categories of religion and state as interconnected concepts and did not believe in the separation of religion and state. Towards the end of the Ottoman Empire and the mid-Qajar period, with the growth of Western political thought in the Islamic world and later with the fall of this empire, modern political thought grew and expanded among Muslim intellectuals and modernists. In the nineteenth century, students who went to Europe, influenced by the idea of the nation-state, called for the separation of religion and state. With the coming to power of the Pahlavi government, this trend was further strengthened and entered into a serious challenge with the religious spectrum. Imam Khomeini, who was in charge of the seminary after the death of Ayatollah Boroujerdi, tried to link it to all aspects of human life by presenting a comprehensive interpretation of religion. The present study tries to explain his answer in the form of mainly socio-political issues by asking the question of what is meant by the Imam's holistic interpretation of Islam.
Machine summary:
فصلنامه علمی جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی نوع مقاله : پژوهشی سال اول ، شماره ٣(پیاپی ٣)، پاییز ١٣٩٩ امام خمینی و تفسیر جامع گرایانه از اسلام محمود نقدی پور١ عبدالواحد قادری ٢ چکیده تا پیش از وقوع جنگ اول جهانی و سقوط امپراتوری عثمانی، متفکران جهان اسـلام اغلـب دو مقولـه ی دیـن و دولت را مفاهیمی به هم پیوسته تفسیر می کردند و قائل به جدایی و تفکیک دیـن و دولـت از یکـدیگر نبودنـد.
متفکرانی چون حسن البناء، سّید قطب ، مودودی، امام خمینی(ره ) به عنوان رهبران حرکت اسلامی در اواسط قرن بیستم در کنار بسیاری دیگر از متفکران مسلمان تعریفی جامع گرایانه از دین صورت دادند، در این تعریف دین اسلام ، دینی جامع و شامل و کامل است که تمامی آنچه که یک انسان مسلمان در رتق و فتق امور مادی و معنوی بدان نیاز دارد، در آن موجود است .
١. مفهوم جامعیت اسلام در جهان اسلام معاصر تعریف جامع گرا از دین به این معنا که دین تمامی ابعاد زندگی انسانی را در برمی - گیرد، بیشتر حاصل برآمدن نظریه هایی پس از انقلاب فرانسه بود که تلاش داشتند تا دین به حاشیه رانده شود و برای بسیاری متفکران غرب در اوایل قرن بیستم میلادی عصر حاکمیت 241 دین سنتی به سر آمده بود و نوگرایان مسلمان در جوامع اسلامی در صدد بودند تا این تفسیر را تبلیغ و ترویج کنند(رشید رضا، جمادی الأولی ١٣٤١هـ، المجلد ٢٤: ٦٧-٣٣؛ خرقانی، ١٣٣٥هـ.