Abstract:
سفال خاکستری و فرهنگ وابسته به آن در هزاره دوم پیش ازمیلاد، همواره از موضوعات بحث برانگیز در باستان شناسی ایران بوده است. عدم شناخت لایههای استقراری وابسته به گورستانهای این دوره و محدودیت در دستیابی به مدارک و شواهد سکونت، امکان پژوهش در زمینه اقتصادی اجتماعی جوامع وابسته به این گورستانها را محدود کرده است؛ از این رو، مطالعه مواد فرهنگی به دست آمده از گورها (به ویژه سفال) و تحلیل سازمان تولید و موضوعات وابسته به آن و هم چنین استفاده از ابزار باستان سنجی میتواند دریچهای جدید در پژوهشهای این دوره بگشاید. بنابر همین ضرورت و دیدگاه مجموعه سفالهای قیطریه که بالغ بر 78% از آن خاکستری هستند، برای مطالعه و تحلیل استانداردسازی و سازمان تولید مورد آنالیز متریک و شیمیایی (XRF) قرار گرفتند. نتایج حاصل از این تحلیلها یکسان سازی فرم ظروف، ارتباط نقوش با فرم، رعایت اندازهها، تنوع استفاده از مواد خام و مراحل آماده سازی مواد را مشخص کرد که این ویژگیها به متمرکز بودن و استانداردسازی تولید سفال دلالت میکند. با توجه به شاخصهای مشهود استانداردسازی در سفالهای قیطریه، شواهد وجود کارگاه یا تولید سازمان دهی شده و تخصصی در این مجموعه قابل نتیجهگیری است. گفتنی است که سازمان تولید در مجموعه قیطریه فراتر از یک تولید خانگی یا انفرادی است و اگر بخواهیم کمی محتاطانه تر درخصوص ترسیم سازمان تولید در قیطریه نتیجهگیری کنیم، باید گفت که تولید سفال در قیطریه در مرحله صنعت خانگی و یا احتمالا در حد صنعت کارگاهی است.
Grey Ceramic culture in the second millennium B.C. have been the controversial issue
in the Iranian Archaeology. Since most of the grey ceramics have been discovered from
the burials, it remained some questions regarding the socio-economic conditions of the
individuals. Also the rarity of settlement contexts have added some ambiguities as well.
For this, material culture and archaeometrical analysis on the grey ceramics might be
helpful to clarify some aspects of socio-economic condition such as, ceramic production,
standardization and production organization. This paper will attempt to argue about
some aspects of ceramic production in Qeytariyeh cemetery at Tehran plain with metric
and chemical analysis. Ceramic analysis demonstrated a number of attributes which are
including uniformity of decoration and dimensions, homogeneity of ceramic shapes,
the variety of resources and preparation processes. The result of the analysis inspired
us to draw the ceramic production organization through the standardization indicators.
Finally, it can be proposed the scale and intensity of ceramic production in Qetariyeh
might be the household industry or workshop industry.