Abstract:
موسیقی هنر مرتب کردن اصوات با قواعد معیّن از نظر ریتم ء ملودی و هارمونی در قالب
گروهی از اصوات و آهنگی مستقل از نظر سبک و شیوه است. هماهنگی میان واژههاء. صامتها و
مصوتها که به سبب آن معنا در بافت شعر شکل میگیرد و نظام مییابد. موسیقی شعر به سه
دسته موسیقی بیرونی» موسیقی کناری» و موسیقی میانی تقسیم میشود. اما در مقاله حاضر
موسیقی مورد نظرء موسیقی بیرونی شعر است و منظور از موسیقی بیرونی عروض و وزن شعر
میباشد. حیرت لاهوری شاعر سبک هندی با به کارگیری زیباترین اوزان و بحور عروضی پرکاربرد و
کم کاربرد و احتراز از وزنهای نامطبوع, غزلیات زیبا سروده است. در این پژوهش به بررسی
موسیقی بیرونی غزلیات حیرت لاهوری میپردازیم.
Machine summary:
حيرت لاهوري شاعر سبک هندي با به کارگيري زيباترين اوزان و بحور عروضي پرکاربرد و کم کاربرد و احتراز از وزن هاي نامطبوع ، غزليات زيبا سروده است .
بسامدترين بحر در ديوان حيرت لاهوري در بخش غزليات بحر رمل و پس از آن بحر هزج در مکان دوم اوزان ميباشد و اين امر خود نشانگر علاقه و توجه ويژه شاعران به اوزان جويباري است و دکتر شفيعيکدکني در کتاب «موسيقي شعر» در مورد انواع اوزان بيان ميدارد: «اوزان خيزابي، وزن هاي تند و متحرکي هستند که اغلب نظام ايقاعي افاعيل عروضي در آن ها به گونه اي است که در مقاطع خاصي نوعي نياز به تکرار را در ذهن شنونده ايجاد ميکند و غالبا از رکن - هاي سالم يا مزاجي تشکيل شده که حالت «ترجيح » و «دور» در آن ها محسوس است .
(تجليل ،٣١:١٣٦٨) اين بحر با ٣٦ غزل در دو وزن پرکاربرد و زيبا، ٧/٥٣ درصد کل اوزان ديوان حيرت را به خود اختصاص داده است .
١- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن (بحر مجتث مثمن مخبون اصلم )، پرکاربردترين وزن ، در ميان اوزان شعر فارسي و وزني نرم و سنگين و جويباري است با ٣٢ غزل ٩٦/٩٦ درصد بحر مجتث و ٦/٦٩ درصد کليه وزن ها در ديوان حيرت را تشکيل ميدهد.
(تجليل ، ٣٢:١٣٦٨) اين بحر در ديوان حيرت با يک غزل ، ٠/٢٠ در صد کل اوزان ديوان حيرت را شامل ميشود و جزء بحور کم کاربرد در اين ديوان است .