Abstract:
توسعه روابط اقتصادی بین کشورها، افزون بر ایجاد منافع اقتصادی، چالش های سیاسی بین آن ها را کاهش می دهد و به تقویت امنیتملی و اقتصادی طرفین منجر می شود. کشور قطر به عنوان یکی از همسایگان جنوبی ایران، دارای ظرفیت های بالقوه زیادی است که ایران می تواند با افزایش سطح تعاملات با این کشور در کنار استراتژی های مناسب اقتصادی، از چنین ظرفیت هایی بهره بیشتری ببرد. از آنجاکه ایران و قطر ازجمله دارندگان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان منابع سوختی در منطقه خاورمیانه و سطح جهان هستند، بخش عمده مبادلات تجاری بین دو کشور را مبادلات غیرنفتی تشکیل می دهد. برای همین نیاز است سیاست های متناسب در راستای ارتقای تجارت غیرنفتی بین ایران و قطر در پیش گرفته شود. در این مطالعه، ساختار اقتصادی کشور قطر و بخش های اصلی آن بر اساس داده های مربوط به دوره زمانی 20212011، بررسی و ظرفیت ها و فرصت های احتمالی در روابط اقتصادی دوجانبه ایران با این کشور ارایه شده است. نتایج بررسی تعاملات اقتصادی میان ایران و قطر نشان داده است که با بهره مندی از مزیت های نسبی و نزدیکی جغرافیایی و شباهت های دینی و مذهبی می توان روابط اقتصادی برون مرزی دو کشور را با استفاده از فرصت های اقتصادی مانند توسعه صادرات غیرنفتی، همکاری در بخش کشاورزی، جذب سرمایه گذاران قطری و توسعه تعاملات گردشگری گسترش داد. براین اساس، برخی راهکارها ازجمله انعقاد توافق نامه تجارت آزاد، کشت فراسرزمینی، افزایش صادرات غیرنفتی با ارزش افزوده بالا، تلاش برای جذب سرمایه گذاران قطر، حمایت از حضور بخش خصوصی، تسهیل صدور روادید، بهبود زیرساخت ها و تنظیم قراردادهای بلندمدت پیشنهاد شده است.
Machine summary:
نتایج بررسي تعاملات اقتصادي میان ايران و قطر نشان داده است كه با بهرهمندي از مزيتهاي نسبي و نزديكي جغرافيايي و شباهتهاي ديني و مذهبي ميتوان روابط اقتصادي برونمرزي دو کشور را با استفاده از فرصتهاي اقتصادي مانند توسعه صادرات غيرنفتي، همكاري در بخش كشاورزي، جذب سرمايهگذاران قطري و توسعه تعاملات گردشگري گسترش داد.
1ـ1ـ بخشهای اقتصادی قطر اقتصاد کشور قطر از مجموع سه بخش كشاورزي، خدمات و صنعت و معدن تشكيل شده است كه هريك با سهمهاي متغير و متفاوت در شكلگيري اقتصاد آن ایفای نقش ميکنند؛ گرچه با توجه به موقعیت جغرافيايي سرزمین قطر، بخش كشاورزي شرایط چندان مناسبي براي فعاليت در اين كشور ندارد و بهطور متوسط، تنها کمتر از 2/0 درصد از ارزشافزوده کل در اقتصاد قطر را تشكيل داده است.
ايران میتواند از این فرصت بهره ببرد و برای توسعه سهم خود در بازارهاي قطر، سياستهاي لازم را براي صادرات محصولات كشاورزي و مواد غذايي فراوريشده به اين كشور در پیش گيرد.
حتی میتوان گفت که عملكرد تقريباً دوستانه قطر با ايران يكي از دلايل بروز چالش در روابط بین این کشور با عربستان سعودی و برخي دیگر از کشورهای عربی بوده است که منجر به قطع تعاملات سياسي اين كشورها با قطر، ایجاد محدوديت تجاري و بسته شدن مرزهاي آنها به روي قطر برای ارتباط با جهان شد.
به همین علت، اين كشور ثروتمند به دليل درآمدهای كلان ارزي بهدستآمده از صادرات انرژي و نیز جمعيت پایین، همواره داراي تراز تجاري مثبت با درآمد سرانه بالا و نرخهای بیکاری و تورم پایین بوده، اما برای تأمين بخش مهمی از نيازهاي داخلي خود، به بازارهاي خارجي و واردات وابسته است.