Abstract:
تاریخ محلی اگرچه موضوع جدیدی نیست و به صورتهای مختلف از گذشتههای دور تا به امروز وجود داشته است. اما از جهت آموزش و تدریس در دهه های اخیر در بسیاری از کشورها مورد توجه قرارگرفته است. در کشور ما اگرچه آموزش تاریخ محلی در مدارس هنوز در آموزش رسمی وجود ندارد، اما در سرفصل دروس رشته تاریخ و آموزش تاریخ در دوره کارشناسی و ارشد مورد توجه قرار گرفته است.کتب فتوح ، فضائل شهرها، آثار البلاد، صوره الارض، سفرنامهها و کتب مسالک و ممالک از مهم ترین منابع جغرافیای تاریخی است که در آموزش تاریخ محلی کاربرد زیادی دارد. در این منابع که وجه جغرافیائی آن برجسته تر از جنبه تاریخی آن است درک مکانی سیر حوادث تاریخی به خوبی تعمیق می شود . علاوه براین تاریخ اجتماعی و جامعه شناسی تاریخی دیگر دانش های مرتبط با تاریخ محلی هستند که در پژوهش و آموزش تاریخ محلی باید بدان تکیه کرد. طرح تاریخ محلی به شکل درسی هم میتواند یک فرصت آموزشی برای مطرح کردن درس تاریخ و درگیر کردن دانشآموزان در فرایند یادگیری باشد هم به فهم کردن تاریخ کمک شایانی کند.کاربرد دانش جغرافیای تاریخی در آموزش تاریخ محلی سئوال اصلی مقاله است که برای پاسخ به آن با روش مطالعه روندی و تفسیر منابع جغرافیای پژوهش انجام گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر آنست که توجه به جغرافیای تاریخی که موجب تقویت درک مکانی فراگیران می شود و استفاده از روش ها و ابزار خاص پژوهش جغرافیای تاریخی در این آموزش تاریخ محلی موثر است.
In our country, although the teaching of local history in schools does not yet exist in formal education, it has received attention in the subject of history courses and history education in undergraduate and graduate courses. In these sources, whose geographical aspect is more prominent than its historical aspect, the spatial understanding of the course of historical events is well deepened. In addition, social history and historical sociology are other knowledges related to local history that should be relied upon in the research and teaching of local history. The plan of local history in the form of a lesson can be an educational opportunity to introduce the lesson of history and involve students in the learning process, and it can help to understand history. The application of historical geography knowledge in teaching local history is the main question of the article, which is to be answered. The research has been done with the method of trend study and interpretation of geography sources. The findings of the research show that paying attention to historical geography, which strengthens the students' spatial understanding, and the use of special historical geography research methods and tools are effective in this local history education.
Machine summary:
دانشگاه فرهنگيان فصلنامۀ علمي تخصصي پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعي دورة پنجم ، شماره چهارم ، زمستان ١٤٠٢ دانش جغرافياي تاريخي عاملي کاربردي در آموزش تاريخ محلي 1 ارسال : ١٤٠٢/١٢/٠١ کوروش فتحي پذيرش : ١٤٠٢/١٢/١٦ چکيده تاريخ محلي اگرچه موضــوع جديدي نيســت و به صــورت هاي مختلف از گذشــته هاي دور تا به امروز وجود داشته است .
V. Bartold دانش جغرافياي تاريخي عاملي کاربردي در آموزش تاريخ محلي / کوروش فتحي ٤٧ از نظر دايره موضوعي،جغرافياي تاريخي طيف وسيعي از موضوعات تاريخي و جغرافيائي را در برميگيرد، «دگرگونيها وتفاوت هاي مکاني فرهنگ در رابطه با زمان ، نام گذاري مکان هاي تاريخي، تغييرات قلمرو حکومت ها، تخريب ، ساخت و بازسازي شهرها، آباديهاي مسکوني، سير تحولات آن ها در طول زمان و آثار تاريخي به جا مانده از دوره هاي تاريخي و نظاير آن ، نياز به توجه به بعد زمان دارد که بايد آن را در جغرافياي تاريخي جست وجو کرد.
اين خردنگري باعث مي شود تا تاريخ محلي با انجام پژوهش هايي محدود و کوچک به حوادثي بپردازد که کمتر موردتوجه قرار ميگيرند؛ ولي در زندگي روزانه مردم يک محل قابل لمس اند (١٧١ :٢٠٠٣ ,Leuilliot) تاريخ محلي ازطريق برآورده کردن آرزوها، خواست ها دانش جغرافياي تاريخي عاملي کاربردي در آموزش تاريخ محلي / کوروش فتحي ٥٥ و نيازهاي مردماني که دوست دارند درباره ريشه خانوادگي، تاريخ نياکان و اماکن خود بيشتر بدانند، درکي مفهومي از موضوع ، جامعه ، مکان ، زمان ، دوره و متن تاريخي، و ترتيبي روشن از پرسش هاي دســـته بندي شــــده را براي رســـيدن به هدفي خاص در مکاني خاص فراهم مي کند (Jackson,2008:263).