Abstract:
بیان مسئله: خمسه نظامی از جمله کتب بسیارغنی ادب فارسی است که به دلیل داشتن منظومه هایی عاشقانه وغنایی بارها مورد توجه نگارگران اعصار مختلف قرار گرفته و در عین حال، بستری مطلوب جهت مطالعهی تاریخ اجتماعی و جایگاه فرهنگی زنان در دوره های خاص تاریخی را، ارائه می کند. واقعیات زیستهی بصری موجود در تصاویر زنان خمسه تهماسبی شامل آداب، رسوم و شرایط فرهنگیاجتماعی زنان در عصر صفوی، به-خوبی در این نگارهها قابل مطالعه است. این بازنماییها بیانکننده شرایط زندگی روزمرهی زنان در گذار تاریخی خود هستند. روش تحقیق: ازهمینرو، از نظریهی تأثیر میدانهای مختلف در خلق اثر هنری پیر بوردیو بهره می بریم تا میزان تأثیر میدانهای تاریخیاجتماعی عصر صفوی در مصور سازی زنان خمسه تهماسبی این تصاویر یکتا را بهبحث بگذاریم. سوال اما اینجاست که در تصاویر خمسه تهماسبی چه مقولاتی از زندگی روزانهی زنان در عصر صفوی بهتصویر کشیده شدهاست و تحت تأثیر کدام میدانهای اجتماعیوتاریخی؟ نتیجه میگیریم که تصاویر زنان در خمسهی تهماسبی، بهدلیل نظارت شدید شاه و دربار صفوی بیشتر متجمل و از جنس «زنان درباری» است و بر خلاف نگاه سنتی چهبسیار از آداب و رسوم و باورها و بهطورکلی، واقعیاتِ جامعه عصر صفویرا بازنمایی نمودهاست.
Problem Statement: Khamsah of Nezami is one of the greatest books of Persian literature, which has been highly regarded by the miniature artiste of different times due to its romantic and lyrical poems; beyond this, it provides a salient context for field of social history and presents the cultural status of women in specific historical eras. The visual lived reality illustrated by the women images in Khamsah of Tahmasebi, including customs, traditions and socio-cultural conditions of them in the Safavid era, can be well studied in these miniature paintings. these representations are in somehow expressing the conditions of daily life of women in their historical transition. Research Method: To get the research aim, the theory of different fields` influences on creating artworks by Pierre Bourdieu was applied to discuss the extent of the influence of historical and social fields of Safavid in illustrating women images in Khamsah of Tahmasbi. However, the question here is that: 1. what aspects of women lives in the Safavid era are presented in the miniature paintings of Khamsah Tahmasbi and 2. which social and historical fields have been influenced by it? We conclude that the images of women in Khamsah Tahmasbi, due to the strict supremacy of the Shah and the Safavid court, the "court women" are mostly depicted and, contrary to the views of traditionalists, who believe in presentation of an imaginary world, many public customs and beliefs, or the realities of Safavid society are represented by them.
Machine summary:
واقعیت زیستۀ بصری و بازنمایی تصویر زنان در نگاره های خمسۀ تهماسبی فاطمه شیرازی * چکیده بیان مسئله : خمسه نظامی از جمله کتـب بسـیارغنی ادب فارسـی اسـت کـه بـه دلیـل داشـتن منظومه هایی عاشقانه وغنـایی بارهـا مـورد توجـه نگـارگران اعصـار مختلـف قـرار گرفتـه و درعین حال ، بستری مطلوب جهـت مطالعـه ی تـاریخ اجتمـاعی و جایگـاه فرهنگـی زنـان در دوره های خاص تاریخی را، ارائه می کند.
فرضیه : اما با دقت در تصاویر نسـخه خمسـه تهماسـبی بـه عنـوان بخشـی مهـم از تـاریخ نگارگری ایران ، به روشنی می توان شرایط فرهنگی - اجتماعی متجلی در نگاره های آن را کـه در انطباق کامل با واقعیات زیستی و شرایط زندگی روزانه ی زنان در عصر صفوی قرار مـی گیـرد، مورد مطالعه قرارداد.
از این رو در مقاله ی پیش رو، تصاویر از منظر واقعیات زیسـتی و شـرایط حاکم بر زندگی زنان در نگاره ها، و نیز چگونگی تأثیر میدان های مختلفِ مرتبط باخلق اثـر، در مصور سازی زنان در خمسه ی مذکور مورد مطالعه قرار مـی گیرنـد و نگـاره هـا از نظـر میـزان برگرفتگی های اجتماعی - فرهنگی و همچنین نقش حامیان و سـفارش دهنـدگان در خلـق اثـر، به دقت تحلیل می شوند تا سرانجام به این پرسش اساسی پاسخ دهیم که بازنمایی واقعیت زیسته زنان در تصـاویر خمسـه تهماسـبی چـه ویژگـی هـایی از شـرایط اجتمـاعی و فرهنگـی زنـان عصر صفوی را برای بیننده ی امروز آثار روشن ساخته است ؟ پیشینۀ تحقیق : یاسینی در کتابی با عنوان تصویر زن در نگارگری(١٣٩٢)، بـه بررسـی نگـاه نگارگران قدیم به تصویر زن می پردازد.